VNG en Jeugdzorg NL reageren op kritisch rapport

Zowel gemeenten als aanbieders worden niet ontzien in het recente rapport van de Jeugdautoriteit, dat de totstandkoming van tarieven in de jeugdzorg onderzocht. Branchevereniging Jeugdzorg Nederland geeft toe: aanbieders hebben wat betreft het professionaliseren van hun bedrijfsvoering nog ‘een slag te slaan’. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) kan (nog) niet uitleggen waarom bij kostprijsonderzoeken niet alle kostenonderdelen uit de AMvB reële prijzen Jeugdwet worden meegenomen.

De Jeugdautoriteit keek onder andere naar de kostprijs- en/of tarievenonderzoeken van 30 jeugdhulpregio’s. Donderdag verscheen het rapport. 

De toezichthouder ziet dat jeugdzorgaanbieders niet in staat zijn om op éénduidige wijze inzicht te bieden in hun kosten. Dit geldt met name voor hun overheadkosten. ‘Het gevolg is dat er met enige regelmaat ruis ontstaat bij het opstellen van tarieven’, constateren de onderzoekers.

Bewegend doel

Volgens Jeugdzorg Nederland komt dat omdat aanbieders opereren in een ‘complex en versnipperd veld.’ ‘De verschillen tussen de manieren waarop gemeenten zorg definiëren en tarieven opstellen zijn groot’, zegt woordvoerder Wouter van der Galiën tegen Binnenlands Bestuur. Neem de tijd die een hulpverlener kwijt is aan het reizen naar de school van een jongere. Bij de ene gemeente kan deze reistijd, net als hulpverleningstijd, gedeclareerd worden. Bij de ander is dat niet mogelijk, waardoor er een hoger tarief wordt betaald voor de tijd dat de hulpverlener daadwerkelijk bij een jongere aan tafel zit. ‘Het invoeren van een effectieve en eenduidige manier van bedrijfsvoering is daarmee voor veel organisaties als schieten op een bewegend doel’, meent Van der Galiën. Dat verklaart volgens hem ook de ‘nijpende’ financiële situatie waarin veel aanbieders zich bevinden. In 2022 schreef bijna de helft van de jeugdzorginstellingen rode cijfers.

Professionaliseren

Tegelijkertijd steekt de branchevereniging hand in eigen boezem: wat betreft het professionaliseren van de bedrijfsvoering hebben aanbieders nog ‘een slag te slaan’, erkent de woordvoerder. Samen met de Erasmus Universiteit Rotterdam heeft Jeugdzorg Nederland daarom een programma ontwikkeld voor controllers in de jeugdzorg. Daarnaast loopt er een programma waarin bestuurders, controllers en managers met elkaar optrekken om zo hun bedrijfsvoering te verbeteren.

Reële prijzen

Ook gemeenten blijven niet buiten schot in het rapport van de Jeugdautoriteit. Lokale overheden hanteren bij kostprijsonderzoeken verschillende definities voor de kostprijselementen. Daarbij worden nog niet alle kostenonderdelen uit de AMvB reële prijzen Jeugdwet meegenomen. Waarom dat niet gebeurt, kunnen de gemeenten (nog) niet toelichten. In een reactie geeft de VNG aan dat ze eerst de uitkomsten van het rapport ‘zorgvuldig’ gaat bestuderen. Hetzelfde geldt voor de vraag waarom in 60 procent van de onderzoeken een data-uitvraag bij jeugdhulpaanbieders geen deel uitmaakt van de onderzoeksmethode. Hierdoor bestaat het risico dat de werkelijke kosten van de jeugdhulp afwijken van de vastgestelde tarieven.

No show

De gemeentekoepel belooft wel dat een ‘no-show’ van cliënten wordt meegenomen ‘in de verdere uitwerking van het standaardisatietraject.’ Een ‘no-show’ wordt vaak niet expliciet benoemd in het kostprijs- en tarievenmodel. Dat terwijl dit kostenonderdeel volgens de Jeugdautoriteit voor sommige doelgroepen van jeugdzorg ‘structurele en voorspelbare’ kosten veroorzaakt. De VNG onderschrijft dat bij de afspraken rondom de declarabiliteit dit ‘vraagstuk’ van belang is.

Hervormingsagenda Jeugd

Verder ziet de Jeugdautoriteit dat gemeenten nog vaak een grote variëteit aan productomschrijvingen gebruiken, die per regio verschillen. Dat terwijl éénduidig taalgebruik een belangrijke voorwaarde is om komen tot goed onderbouwde tarieven. De gemeentekoepel wil die grote variëteit terugdringen en verwijst hierbij naar de Hervormingsagenda Jeugd. Daarin zijn afspraken gemaakt om de jeugdhulp te standaardiseren. ‘Die doelstelling onderschrijven [we] en daar werken we hard aan’, zegt een woordvoerder.