Jetten: ‘Investeringen in warmtenetten blijven doorgaan’

Begin december maakte de Haagse GroenLinks-wethouder Arjen Kapteijns bekend voorlopig geen concessies uit te geven voor de aanleg van warmtenetten in zijn gemeente. Die warmtenetten zijn ‘binnen het huidig gesternte’ niet financierbaar, schreef hij in een brief aan de gemeenteraad. Het zou qua geld gaan om ‘onacceptabele risico’s’ als Den Haag toch zou doorzetten.

Over deze Haagse kwestie werden Kamervragen gesteld door VVD-Kamerlid Silvio Erkens. Vooral omdat de wethouder een deel van de schuld legt bij de onzekerheid voor private investeerders die de nieuwe Wet collectieve warmtevoorzieningen (Wcw) met zich mee zou brengen. Deze wet is kortgeleden goedgekeurd door de ministerraad en ligt nu bij de Raad van State. Cruciaal onderdeel van het wetsvoorstel is dat op termijn, na een bepaalde overgangsperiode, minstens 51 procent van een warmtebedrijf in publieke handen moet zijn.

Investeringen lopen niet terug

De antwoorden van klimaatminister Rob Jetten zijn nu binnen. Hij benadrukt dat de wet een ‘ingroeiperiode’ heeft. Binnen die tijd kunnen gemeenten nog werken met warmtebedrijven zonder publiek meerderheidsaandeel. Daarnaast behouden private investeringen die nu worden gedaan hun terugverdienvermogen. Het ‘overgangsrecht biedt voldoende tijd en ruimte’, schrijft hij.

Tegelijkertijd bestrijdt Jetten het gerucht dat de investeringen in warmtenetten opdrogen. ‘Zowel publieke als private partijen blijven aanvragen indienen voor de Warmtenetten Investeringssubsidie (WIS)’, schrijft hij. Met deze subsidie wordt het onrendabele deel van een warmtenet bekostigd. ‘Na de openstelling van deze regeling op 1 juli 2023 zijn aanvragen ingediend voor in totaal ruim 200 miljoen euro.’ Er is nu 150 miljoen euro beschikbaar. Dat is volgens het ministerie genoeg voor minstens 25.000 aansluitingen op een warmtenet.

Twee oplossingen

In de strijd tegen financiële onzekerheid onderzoekt de rijksoverheid nu twee oplossingsrichtingen: een nationale deelneming die naast de decentrale overheden ook een publiek aandeelhouder in een warmtenet kan worden, en een waarborgfonds dat kredietverstrekkers meer vertrouwen geeft om geld aan overheden te lenen voor het investeren in de warmtenetten.

Dat is nodig, want volgens advieskantoor PricewaterhouseCoopers is, tot aan het jaar 2050, 12 miljard aan publiek eigen vermogen nodig om warmtebedrijven op te richten en zo het merendeel van de Nederlandse woningen van het gas te halen. Dat is 30 procent van de totale investeringsopgave. De rest moet geleend worden. Het liefst zijn de warmtebedrijven tegen die tijd niet helemaal in publieke handen, want dat scheelt geld. ‘Deze publieke investeringsopgave valt lager uit als private bedrijven betrokken blijven als minderheidsaandeelhouder’, zegt Jetten. 

Niet de juiste omstandigheden

Al met al concludeert het college van Den Haag in de raadsbrief: ‘Op dit moment heeft het Rijk nog niet de juiste omstandigheden gecreëerd om de warmtetransitie in Nederland te realiseren.’ Het gemeentebestuur gaat nu kijken naar de mogelijke oprichting van een publiek warmtebedrijf, eventueel in samenwerking met netbeheerder Stedin en staatsbedrijf Energie Beheer Nederland.