Beperkte ruimte voor GGD’en in risicoregio’s

De GGD’en Kennemerland, Zuid-Holland Zuid en Groningen krijgen niet de volledige ruimte om hun kennis optimaal in te zetten. De drie regio’s kampen met gezondheidsrisico’s door de leefomgeving, zoals luchtvervuiling door Tata Steel, PFAS-uitstoot door Chemours, en de aardbevingen of de angst daarvoor in Groningen. Toch worden de gezondheidsdiensten niet altijd herkend en erkend als adviseurs en medisch milieukundige zorgverleners.

Zorgen

Dat constateert de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) op basis van gesprekken met de drie GGD’en. De inspectie ziet dat de capaciteit van de medisch milieukundige zorg onder grote druk staat. Vooral door de toenemende zorgen bij inwoners. Ook de personeelskrapte en bezuinigingen bemoeilijken de diensten om deze taak goed uit te voeren.

Gelijkwaardige afweging

De GGD’en worden in hun adviezen niet altijd herkend en erkend als expert. Zo gaf Kennemerland aan dat het lastig is om haar mening mee te laten tellen bij het inrichten van de leefomgeving. Wat betreft de bebouwde omgeving wordt gezondheid onvoldoende meegewogen, stelt Kennemerland: ‘Gezondheid wordt vaak niet als gelijkwaardige afweging beoordeeld’.

Inbreng

De gezondheidsdiensten zeggen dat ze hun rol als adviseur belangrijker moeten maken om problemen in de leefomgeving beter aan te pakken. ‘Wij wensen meer deelname aan bestuurlijke en ambtelijke overleggen voor het inbrengen van de gezondheidsexpertise’, reageert Zuid-Holland Zuid.

Bloedonderzoek

Daarnaast worden de GGD’en soms gepasseerd door gemeenten. Lokale overheden laten dan onderzoeken doen die de diensten juist afraden. Zo boden in 2017 drie Zuid-Hollandse gemeenten aan inwoners een gratis bloedonderzoek. Deze diagnostische test werd uitgevoerd door een commercieel bedrijf. De Dienst Gezondheid & Jeugd van Zuid-Holland Zuid ontraadde dit, maar daar werd niet naar geluisterd. Het bloedonderzoek leidde bij de GGD vervolgens tot veel telefoontjes van inwoners.

Wantrouwen

In Groningen ziet de GGD dat mensen met name last hebben van de procedures rond de schadeafhandeling en de gevolgen van de aardbevingen. Groningers merken dat de landelijke politiek afspraken en beloftes niet nakomt, waardoor het vertrouwen in de overheid daalt. Het wantrouwen richting Den Haag heeft echter ook invloed op de rol van de GGD. Die wordt als verlengde van het rijk gezien, waardoor het inspelen op de gezondheidsgevolgen door aardbevingen ‘ingewikkeld’ blijft. GGD Groningen heeft zich daarom de afgelopen jaren voornamelijk gericht op ‘het behouden en terugwinnen van het vertrouwen van inwoners in de provincie, gemeenten en de GGD zelf.’

Schaarste

De IGJ signaleert een groeiende aandacht voor bepaalde risico’s in de leefomgeving. Hierdoor ‘vraagt de maatschappij meer van de GGD’en op dit onderwerp’. Een verruiming van taken is nodig en vereist meer financiering, betogen de drie diensten. Maar zo’n uitbreiding stuit op schaarste in capaciteit bij de afdeling Medische milieukunde (MMK). ‘Er ontstaat een tekort bij de MMK-artsen, (medisch) adviseurs en verpleegkundigen’, schrijft de inspectie. De GGD’en zijn bezig met oplossingen. Eén dienst huurt bijvoorbeeld een MMK-arts van een andere regio in om de functie in te vullen. Er mag voor MMK-personeel echter geen concurrentie tussen de GGD’en ontstaan, benadrukken Kennemerland, Groningen en Zuid-Holland Zuid.