Omwonenden Tata Steel zetten AI-gifwolkspotter in

Een AI-systeem van stichting Frisse Wind.nu detecteert camerabeelden van gifwolken uit de kooksgasfabrieken van Tata Steel. De Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied is bezig met het ontwikkelen en implementeren van een eigen systeem.

Rauwe kooks

Wie zin en tijd heeft, kan de hele dag de kooksgasfabrieken en hoogovens van Tata Steel live in de gaten te houden via webcams. Sinds maart 2022, toen de camera’s door stichting Frisse Wind.nu werden geïnstalleerd, doen vrijwilligers aan de hand van de camerabeelden meldingen van gifwolken op SpotdeGifwolk.nl. Volgens de stichting, die strijdt voor een gezonde leefomgeving in de regio Velsen, zijn op deze manier inmiddels 2500 verschillende gifwolken gedetecteerd en gemeld bij de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied, waaronder tientallen gevallen van de verboden ‘rauwe kooks’ uit de verouderde kooksgasfabrieken. De uitstoot van rauwe kooks is verboden omdat het schadelijke stoffen bevat.

Dat het spotten en melden van kookswolken zinvol is, blijkt uit de boete van 100.000 euro die de omgevingsdienst Tata Steel onlangs oplegde naar aanleiding van een melding van Frisse Wind.nu. Maar het terugkijken van camerabeelden is tijdrovend. Daarom kwamen meerdere AI-specialisten op het idee om een AI-systeem te trainen om de typische zwarte wolken op het YouTubekanaal te herkennen. Frisse Wind.nu werd benaderd door Fruitpunch.ai, dat door middel van onderwijs over AI ngo’s helpt om maatschappelijke problemen aan te pakken, maar ook door softwareontwikkelaar Jeroen Rombouts en professor Yen-Chia Hsu van de Universiteit van Amsterdam, die AI gebruikt voor het versterken van lokale gemeenschappen. Het AI-systeem dat de stichting inmiddels in gebruik heeft, is een samenwerking van deze partijen.

Email met bevindingen

Het was Rombouts die uit liefdadigheid vele uren stak in het bouwen van een robuust systeem. Iedere ochtend ontvangt het bestuur van de stichting een e-mail met de bevindingen van de vorige dag. ‘Soms ziet het systeem per abuis een grijze onweerswolk of grafietuitstoot aan voor een kookswolk,’ legt Rombouts uit. ‘Daarom moet een mens aanklikken of het om het juiste type wolk gaat. Daardoor zit er een extra check in én wordt de AI doorlopend getraind.’ Ook de meldingen aan de omgevingsdienst worden nog steeds handmatig verzonden. Het algoritme wordt inmiddels ook getraind om gele uitstoot, die kwik of lood bevat, uit hoogoven 7 te herkennen.

AI voor de omgevingsdienst

De Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied heeft sinds 2023 eigen camera’s gericht op de beide kooksgasfabrieken van Tata Steel, vanuit een iets andere hoek dan de omwonenden. Bovendien komen omgevingsdiensten handen tekort, bleek deze week. Tijd om de technologie van de stichting over te nemen? Een woordvoerder laat weten dat de omgevingsdienst hard bezig is met het ontwikkelen van een soortgelijk AI-systeem. Niet zozeer vanwege personeelstekorten, want dat probleem speelt voor de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied juist wat minder, laat een woordvoerder weten. De toezichthouder op Tata Steel is één van de enige twee omgevingsdiensten die op dit moment al als ‘robuust’ worden aangemerkt.