Staat van IT-systemen verergerde WIA-problematiek

Het UWV had niet door dat het tussen 2020 en 20204 waarschijnlijk in tienduizenden gevallen misging bij het berekenen van arbeidsongeschiktheidsuitkeringen (WIA). Daar is niet één hoofdoorzaak voor aan te wijzen, schrijft de Algemene Rekenkamer in een tussenrapport. Verouderde IT-systemen en een focus op tijdigheid speelden mee.

Tijdig beoordelen

Het UWV vond het belangrijk dat mensen snel wisten waar ze aan toe waren. Prestatieafspraken tussen het ministerie van SZW en het UWV hamerden op tijdigheid en klanttevredenheid. Daarom lag er een sterke focus op tijdig beoordelen en het verhogen van de artsenproductiviteit, om de achterstanden weg te werken. Ook ging er veel aandacht uit naar meer menselijke maat en maatwerk in de dienstverlening. De juistheid van de uitkeringen bleef door dit alles onderbelicht: men ging ervan uit dat het wel zou kloppen.

Het is één van de zes oorzaken die de Algemene Rekenkamer onderscheidt in de Tussenrapportage onderzoek WIA-problematiek bij UWV. Een andere is de staat van de IT-systemen van het UWV. Het hele proces van het beoordelen en vaststellen van een WIA-uitkering wordt door meer dan tien verschillende IT-systemen ondersteund. Die zijn niet altijd met elkaar gekoppeld en een deel is verouderd. Veel gegevens moesten handmatig door medewerkers worden ingevoerd of overgenomen.

Thuiswerkers

In de coronaperiode werden de kwaliteitscontroles afgeschaald en dat bleef zo tot oktober 2024. De bevindingen uit de kwaliteitscontroles die wél plaatsvonden, werden wel teruggekoppeld, maar er was geen check op opvolging of verbetering. Ook de toename van het thuiswerken heeft volgens de Algemene Rekenkamer bijgedragen aan de WIA-problematiek. Veel beoordelingen vonden plaats zonder dat de beoordeelde en de beoordelaar zich in dezelfde ruimte bevonden, soms alleen op basis van stukken.

Tot slot speelde mee dat de complexe WIA-regelgeving aan veel veranderingen onderhevig was. De IT-systemen waren hier aanvankelijk niet op ingericht.

Hersteloperatie

De Rekenkamer heeft de tussenrapportage naar minister Van Hijum (Sociale Zaken, NCS) gestuurd. Het eindrapport volgt na de zomer van 2025. Morgen debatteert de Tweede Kamer over de lopende hersteloperatie, waarbij 43.000 WIA-uitkeringen tegen het licht worden gehouden.