Noord-Nederland zet in op innovatie via startups

Gemeenten en provincies spelen een belangrijke rol in het ecosysteem om jonge techbedrijven optimaal gebruik te laten maken van de beschikbare kennis, financiering en ondersteuningsprogramma’s. Founded in the North bundelt de initiatieven in de drie noordelijke provincies, maar loopt ook tegen uitdagingen aan zoals financiering, talentbehoud en een korte beleidscyclus bij overheden.

Massa creëren

In Noord-Nederland zijn zo’n 500 startups actief en elk jaar komen er ongeveer zestig bij. Hoewel exacte cijfers ontbreken, ziet Bertwin Kampman, directeur van Founded in the North, met lede ogen aan dat een deel van die bedrijven verhuist naar de Randstad of het buitenland, vooral in de scale-up-fase. Weinig financiering voor grote opschaling, zoals de bouw van fabrieken, en een tekort aan gekwalificeerde mensen belemmeren de groei. Het heeft ook te maken met lage bekendheid met de kansen in de regio onder jonge professionals. Daar wil Kampman met Founded in the North en met inzet van de provincies Groningen, Friesland en Drenthe verandering in brengen. ‘Jonge mensen die eerst in de Randstad willen gaan werken na hun opleiding, zien niet wat voor mooie bedrijven hier zijn, waar je ook een prachtige carrière kunt maken. Daar ligt nog goud. We moeten de nieuwe hoofdkantoren hier houden.’

Founded in the North — ook kortweg Founded genoemd — is ruim een jaar geleden van start gegaan. Eigenlijk is het een bundeling van regionale initiatieven waaronder Founded in Friesland en Founded in Groningen, die respectievelijk zes en negen jaar geleden werden opgericht om het startup-ecosysteem te bevorderen. De provincie Drenthe heeft zich daar nu bij aangesloten. ‘Een regionaal startup-ecosysteem heeft zowel maatschappelijk als economisch zoveel positieve effecten. Je moet als startup-ecosysteem echter een bepaalde massa hebben, is onze ervaring. Anders kun je niet de kwaliteit organiseren die je nodig hebt. Regio’s zijn geneigd om dit zelf op te lossen. Dat is echt een valkuil. Amsterdam bijvoorbeeld heeft die massa wel, maar in de regio moet je als overheid goed nadenken over hoe je dit wil organiseren.’

Vergrijzing

Het Founded in the North-programma wordt mede gefinancierd door de provincies Friesland en Drenthe, in combinatie met financiering uit het EFRO-fonds (Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling). De provincies bepalen op hoofdlijnen het economisch beleid. Ze zien een bloeiend ecosysteem van startups en scaleups als een belangrijk instrument voor de vernieuwing van de economie en voor de verhoging van de arbeidsproductiviteit. Die is hard nodig nu de vergrijzing toeslaat. Kampman: ‘We hebben steeds minder mensen om het werk uit te voeren. Daarom hebben we hier een nieuw type bedrijven nodig voor een toekomstbestendige economie. Daarnaast dragen startups en scaleups bij aan de versnelling van de maatschappelijke transities, zoals die van een analoge naar een digitale economie, van zorg naar gezondheid en van een grijze naar een circulaire economie.’

Overheden zijn ook een belangrijke partner voor het succes van het ecosysteem, bijvoorbeeld voor het creëren van ruimte voor de vestigingslocaties, de infrastructuur en de verbinding met relevante netwerken. Daarom zijn ook zeven grotere gemeenten — Groningen, Leeuwarden, Assen, Emmen, Smallingerland (Drachten), Heerenveen en Súdwest-Fryslân — medefinanciers van het initiatief. Zij vertegenwoordigen de grootste stedelijke gebieden in Noord-Nederland. De gemeenten zijn direct betrokken bij Founded. ‘Elke stad heeft accountmanagers voor bedrijven in dienst. Die verwijzen startups door naar ons. Wij kunnen ze daardoor beter helpen met specifieke vragen. De gemeenten krijgen daar weer geanonimiseerde inzichten voor terug over wat er leeft binnen het ecosysteem.’

Tussen broedplaats en landelijk programma

Een ecosysteemorganisatie zoals Founded beweegt zich eigenlijk tussen een aantal andere ondersteuningsorganisaties voor startups en scaleups. Vanuit de universiteiten ontstond er in de jaren 90 een aantal broedplaatsen of incubators naar Amerikaans model. De startupbedrijven die als spinoff van wetenschappelijk onderzoek beginnen, worden daar op weg geholpen met advies van doorgewinterde ondernemers en met financiering vanuit de universiteit, de overheid en een enkele risicokapitaalinvesteerder. Daarnaast hebben regionale ontwikkelingsmaatschappijen (ROM’s) programma’s met financiering en ondersteuning. Ten slotte zijn er landelijke programma’s zoals InvestNL en Techleap.

Founded financiert zelf geen bedrijven en heeft daarom ook geen financiële resultaatverplichtingen. ‘Wij zijn er echt voor de startende ondernemers, onder meer om ze in beeld te brengen bij die regionale en landelijke topprogramma’s. Die hebben heel strenge selectievoorwaarden. Doordat we nu met onze grotere voetafdruk, structureel bedrijven kunnen voorstellen, zijn we een serieuze gesprekspartner geworden.’

Founded heeft inmiddels diverse programma’s gericht op het stimuleren van innovatie in het bedrijfsleven. Ook is er het Future Founders-programma in samenwerking met de noordelijke kennisinstellingen om studenten en onderzoekers te helpen hun ideeën naar de markt te brengen.

Uitdagingen voor de toekomst

Succesverhalen zijn er al genoeg, deels afkomstig uit de voorlopers Founded in Friesland en Founded in Groningen. Bypoint uit Assen bijvoorbeeld, groeit uit tot een serieuze speler op de fietsveiligheidsmarkt met 300 verkooplocaties in Nederland en kijkt nu over de grens naar Duitsland. Drie bedrijven werden vorig jaar genomineerd voor de prestigieuze Deloitte Technology Fast 50, de ranglijst van snelst groeiende technologiebedrijven in Nederland. Parkos, is een online platform voor het vergelijken en reserveren van parkeerplaatsen bij luchthavens. Klippa helpt met behulp van kunstmatige intelligentie administratieve frustraties weg te nemen en Cloud86 biedt hoogwaardige webhosting aan voor consumenten en bedrijven. Kampman geeft aan dat Groene chemie en energie, digitale technologie, life sciences, health & medtech en watertechnologie de speerpunten in het ecosysteem in Noord-Nederland zijn.

Voor de toekomst ziet hij wel een aantal uitdagingen. ‘De huidige financieringscycli van vier jaar, gekoppeld aan de verkiezingen van bestuurders, zijn eigenlijk te kort voor de duurzame ontwikkeling van een startup-ecosysteem. Eigenlijk heb je het over een dertigjarenprogramma, zodat je twee tot drie generaties van succesvolle bedrijven in de regio hebt. Dat zorgt voor een stabieler en meer privaat gedreven startup-ecosysteem. Er is dus een langetermijnstrategie nodig. De belangrijke beleidsvraag is: hoe kunnen overheden daaraan bijdragen zodat ze startups en scaleups strategisch kunnen inzetten om economische en maatschappelijke transities te versnellen.’