Wat maakt het ambt zo mooi?

Waarom zou je nog actief worden als bestuurder of volksvertegenwoordiger in een gemeente, provincie of waterschap? De werkdruk is hoog, dossiers worden complexer, er zijn bedreigingen en je wordt gezien als uitvoeringsloket. Wat kun je nog bijdragen? Toch zetten 12.000 mensen zich wél in voor het decentraal bestuur. Wat motiveert hen?

Dáárom zou je

Het thema voor de Beste Bestuurder 2024 is dan ook ‘Actief worden in de decentrale politiek: dáárom zou je!’. Necker en Binnenlands Bestuur onderzoeken wat het ambt nou zo mooi maakt. ‘12.000 decentrale politieke ambtsdragers is een grote groep’, zegt Necker-onderzoeker Sabine van Zuydam. ‘Partijen gaan al bijna de kandidatenlijsten samenstellen voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2026. Naast de terechte zorgen die er zijn, is het ook goed om aandacht te besteden aan wat het ambt mooi maakt en wat je kunt bereiken. Veel politieke ambtsdragers zijn er namelijk trots op. En zo komt er ook meer evenwichtigheid in het debat. Hoe meer het ambt openstaat voor iedereen en hoe meer mensen voelen hieraan te kunnen en willen bijdragen, des te beter het openbaar bestuur.’

Zorgen én werkplezier

De Basismonitor Politieke Ambtsdragers 2024, waar Van Zuydam ook aan meewerkte, liet al zien dat bestuurders geen verval in de lokale democratie constateren. ‘Er zijn zorgen, maar er is ook werkplezier. Dat willen we met dit onderzoek aanvullen en wat meer verdiepen: waarom wilden mensen politiek actief worden en in hoeverre lukt het hen om deze drijfveren waar te maken? Komen verwachtingen en de praktijk overeen? Daarbij gaat het onderzoek ook in op de randvoorwaarden voor het goed uitoefenen van een bestuurlijke functie.’

Opgave is samenlevingsbreed

Over het verloop van het samenstellen van de kandidatenlijsten hoort Van Zuydam
verschillende dingen. ‘Voor cursussen over politiek actief worden is veel animo, maar tegelijkertijd hoor ik signalen dat mensen afhaken mensen vanwege een negatief imago van de politiek. Kortom, het is een flinke kluif. Politieke partijen vervullen een belangrijke rol in het vinden van voldoende potentieel. Toch kun je die verantwoordelijkheid niet alleen bij politieke partijen leggen, want deze opgave is samenlevingsbreed. Met dit onderzoek willen we willen we juist de mooie kanten van het openbaar bestuur laten zien en daarmee een completer beeld te schetsen van wat het betekent om bijvoorbeeld raadslid te zijn.’

Verwachtingen inwoners

Een spiegelonderzoek moet daarnaast duidelijk maken welke verwachtingen inwoners hebben van het vervullen van een politiek ambt. ‘We vragen inwoners onder meer naar hun beelden, of ze een politiek ambt overwegen, de bekendheid met de lokale politiek en de randvoorwaarden die ze nodig achten om het ambt te vervullen.’