Discriminatie ‘diep verankerd’ in Nederland

Discriminatie komt overal in Nederland voor. Het gaat hierbij niet om op zichzelf staande incidenten, maar om structurele discriminatie die levensfases, generaties en sectoren overstijgt. Zo kan iemand op school te maken krijgen met discriminatie, en later ook in zijn of haar werk. Dat is de conclusie van de Staatscommissie tegen Discriminatie en Racisme op basis van bestaande rapporten en gesprekken die twee onderzoeksbureaus voerden met ervaringsdeskundigen en andere belanghebbenden in verschillende sectoren.

Schokkende conclusie

Het eerste artikel uit de Grondwet waarborgt dat iedereen gelijk behandeld wordt, maar dat gebeurt in Nederland dus niet. Volgens de commissie worden mensen in Nederland gediscrimineerd op basis van godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, handicap en seksuele gerichtheid. In alle onderzochte sectoren stuitten de onderzoekers op discriminatie en racisme: de arbeidsmarkt, onderwijs, sociale zekerheid, politie, zorg, woningmarkt, sport en cultuur. Commissievoorzitter Joyce Sylvester vindt de conclusie dat discriminatie zo diep verankerd is in Nederland 'schokkend'. Waar veel mensen volgens haar dachten dat uitsluiting alleen voorkwam op basis van etniciteit, blijkt dat nu op veel meer gronden te gebeuren.

We kijken op elkaar neer

'We kijken als samenleving op elkaar neer', stelt Sylvester. Het is volgens haar van belang dat Nederlanders zich daar bewust van worden. De commissie concludeert namelijk dat mensen niet altijd door hebben dat ze zich laten leiden door, of beoordeeld worden op basis van, diepgewortelde hiërarchieën in de samenleving. 'En dat betekent dat we er allemaal mee te maken hebben, want ook de zeven-vinker die zich tot de "happy few" rekent, heeft een dochter die een te laag schooladvies krijgt, of een moeder in een rolstoel die geen aangepaste woning kan krijgen', licht de voorzitter toe. De zeven-vinker verwijst naar een boek van Joris Luyendijk, waarin hij zeven vinkjes benoemt die iemands kans op succes vergroten.

Overheid moet norm stellen

Om de wijdverbreide discriminatie aan te pakken wil de commissie dat het makkelijker wordt om een klacht in te dienen tegen de overheid, zodat de overheid daarmee aan de slag kan. 'De overheid moet bepalen welk gedrag wel tolereerbaar is, en wat niet, om zo een norm vast te stellen', aldus Sylvester. Volgens haar volgt de rest van Nederland als de overheid het goede voorbeeld geeft, net zoals bij het vrouwenquotum is gebeurd.

Overheidsorganisaties doorlichten

Ook zal de commissie volgend jaar overheidsorganisaties doorlichten op discriminatie, met de ambitie dat de overheid dit elk jaar zelf gaat doen, om discriminatie structureel uit te bannen. Tot slot hoopt de voorzitter 'van harte' dat de PVV, NSC, BBB en VVD de conclusies van de commissie meenemen in hun gesprekken over de bescherming van de rechtsstaat bij een mogelijke coalitievorming.

Stof tot nadenken

De bevindingen van de commissie geeft iedereen die zich bezighoudt met onderzoek naar, en beleid tegen discriminatie 'stof tot nadenken', schrijft demissionair BZK-minister Hugo de Jonge in een brief aan de Tweede Kamer. Hij noemt de waarnemingen van de commissie 'waardevolle aanvullende inzichten op bestaande onderzoeken over de aard, omvang en oorzaken van discriminatie en racisme'. De Jonge zal de bevindingen onder de aandacht brengen bij overheidsorganisaties om te kijken of deze het bestaande beleid eventueel kunnen verbeteren.