Gemeenten willen energietoeslag 2023 eerder uitkeren

Gemeenten willen de mogelijkheid krijgen om de energietoeslag voor 2023 al in de eerste maanden van het jaar uit te keren, maar de regering ziet dat niet zitten. Volgens het rijk hebben huishoudens met lage inkomens dankzij de koopkrachtmaatregelen die dit jaar ingaan genoeg armslag om het tot de zomer uit te zingen.

Eenvoudiger

De wetswijziging die het mogelijk maakt voor gemeenten om in 2023 opnieuw een eenmalige energietoeslag uit te keren aan minimahuishoudens, treedt naar verwachting in juni in werking. In een reactie op het wetsvoorstel geeft de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) aan zorgen te hebben over die datum. Het betekent namelijk dat gemeenten pas na die datum kunnen beginnen met het uitkeren.

Het zou de uitvoering eenvoudiger maken als gemeenten mogen anticiperen op de wetswijziging en dus niet tot juni hoeven te wachten om het bedrag voor 2023 uit te keren, laat de VNG weten aan het rijk. Er zijn immers al nieuwe loketten geopend voor de uitkering van de energietoeslag in 2022, die nu opnieuw gebruikt kunnen worden.

Grotere armslag

Maar volgens het rijk is het niet nodig om gemeenten de ruimte te geven om vooruit te lopen op de wetswijziging. Dat staat in het ingediende wetsvoorstel. De regering stelt dat de financiële armslag van huishoudens met een laag inkomen dit jaar groter is dan in 2022. In januari 2023 zijn immers verschillende koopkrachtmaatregelen ingegaan, zoals een verhoging van het minimumloon, de uitkeringen en de zorg- en huurtoeslag.

Bovendien kan een deel van de energietoeslag voor 2023 wel eerder worden uitbetaald. Gemeenten mogen ervoor kiezen om 500 van de 1300 euro al voor ingang van de wetswijziging uit te keren.

Studenten

Het nieuwe wetsvoorstel schept ook meer duidelijkheid over de afbakening van de doelgroep van de energietoeslag. Zo worden studenten nu expliciet uitgesloten. In de huidige regeling is dat nog niet zo, maar het ministerie adviseert gemeenten wel om studenten uit te sluiten. In het wetsvoorstel beargumenteert de regering dat het meenemen van studenten in de regeling te veel zou vragen van de uitvoeringscapaciteit van gemeenten, en dat naar verwachting slechts een kleine groep studenten daadwerkelijk in aanmerking komt voor ondersteuning. Die redenering is in lijn met het oordeel van de landsadvocaat.

Verantwoordelijkheid

De VNG is blij dat de doelgroep duidelijker wordt afgebakend. Wel benadrukt de vereniging dat álle inwoners die financieel niet rondkomen geholpen moeten worden en dat het rijk daarvoor verantwoordelijkheid moet nemen. De VNG pleitte er eerder al voor dat de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) wordt ingeschakeld om de energietoeslag voor studenten uit te voeren.

Structurele aanpak

Ook herhalen de gemeenten hun oproep voor een langetermijnvisie vanuit het rijk. ‘De verwachting is dat de energieprijzen nog een aantal jaren hoog zullen blijven’, schrijft de VNG. ‘Voor 2023 zijn met de koopkrachtmaatregelen en het prijsplafond voor energie maatregelen genomen om mensen te compenseren. Maar het is nog niet duidelijk wat er vanaf 2024 gaat gebeuren. Het is van belang dat het rijk hier nu al mee aan de slag gaat.’

Bovendien moet het rijk zorgen voor een toereikend sociaal minimum, vindt de VNG, want dat is het onderliggende probleem. ‘Het is van het grootste belang dat we uit de crisisstand stappen’, schrijft de vereniging, ‘en naast het plakken van pleisters investeren in een structurele aanpak om inwoners op de lange termijn perspectief te bieden.’