Energietoeslag voor studenten onmogelijk zonder extra geld

Of studenten die last hebben van de hogere energieprijzen ook kunnen rekenen op een eenmalige energietoeslag, blijft nog onduidelijk. Een recente uitspraak van de rechter suggereert van wel, maar gemeenten geven aan te weinig budget en capaciteit te hebben om studenten mee te nemen in de regeling. Het wachten is op een reactie vanuit de rijksoverheid.

Niet eerlijk

De 30-jarige Nijmeegse student Mark Mulder deed eerder dit jaar een beroep op de eenmalige energietoeslag. Die regeling werd in het leven geroepen om de huishoudens met de laagste inkomens te helpen met het betalen van hogere energieprijzen. Mulders aanvraag werd door de gemeente Nijmegen echter afgewezen omdat hij een student is. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) had immers aangegeven dat studenten uitgesloten mogen worden van de regeling. Maar Mulder vond het niet eerlijk: waarom zou hij minder recht hebben op financiële hulp dan niet-studenten, terwijl hij net zo goed last had van de gestegen energierekening?

Ongerechtvaardigd

De rechtbank Gelderland gaf hem gelijk. Het uitsluiten van studenten als groep is een ongerechtvaardigd onderscheid, stelde de rechter. De gemeente zou per geval moeten bekijken of studenten in aanmerking komen voor de toeslag. Maar daar hebben veel gemeenten noch het geld noch de capaciteit voor, blijkt uit een rondvraag van Binnenlands Bestuur bij een aantal studentensteden.

Miljoenen

'Het nu beschikbaar gestelde budget is enkel toereikend om huishoudens met een laag inkomen (exclusief studenten) van de energietoeslag te voorzien', laat Wageningen weten. 'Wanneer we als gemeente ook studenten gaan compenseren lopen de kosten in de miljoenen. Dit is veel geld op een begroting van grofweg 100 miljoen.' Maastricht en Amsterdam bevestigen dat het budget ontoereikend is om de energietoeslag ook aan studenten uit te keren. (Eindhoven, Rotterdam en Groningen zeggen nog geen antwoord te kunnen geven op vragen over de rechterlijke uitspraak.)

Vastlopen

Maar niet alleen het budget knelt. Het behandelen van aanvragen van studenten zou ook een zware wissel trekken op de gemeentelijke organisatie. De uitvoering van de energietoeslag is nu al een 'forse uitdaging', aldus de gemeente Amsterdam. 'Als daar ook de aanvragen van de in Amsterdam wonende studenten bij zouden komen, dreigt de uitvoering van de energietoeslag volledig vast te lopen.' Er wonen 41.000 uitwonende studenten in Amsterdam. Ter vergelijking: tot nu toe zijn er in de hoofdstad 12.000 aanvragen binnengekomen van minima die nog niet bij de gemeente bekend waren.

Versterking

Ook Wageningen geeft aan dat er onvoldoende capaciteit is om aanvragen van studenten te behandelen. 'In Wageningen zijn er ongeveer 5.000 studentenhuishoudens, als de helft van die huishoudens een aanvraag indient hebben we het over 2.500 aanvragen', rekent de gemeente voor. 'Ter illustratie: in 2021 hebben we gedurende het hele jaar aan ruim 600 inwoners bijzondere bijstand toegekend. De aanvragen van studenten (tijdig) behandelen zou een enorme versterking van de uitvoering vragen. Bovendien is het op dit moment erg lastig voldoende (tijdelijk) personeel te werven, en als het al lukt gaat dit gepaard met hoge kosten.'

Onder druk

De gemeente Maastricht denkt dat het behandelen van aanvragen van studenten haalbaar is, maar dat zou wel om extra inzet vragen. 'De huidige capaciteit in de uitvoering staat onder druk en is net voldoende om reguliere aanvragen binnen 8 weken te beschikken', schrijft de gemeente. 'Door een extra inspanning te verrichten kunnen wij de aanvragen echter alsnog (opnieuw) beoordelen van studenten.'

Geen duidelijkheid

Kortom: zonder extra middelen vanuit het rijk kunnen gemeenten de studenten niet tegemoetkomen. De gemeenten wachten daarom met smart op een reactie van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Het ministerie biedt echter nog geen duidelijkheid. 'We zijn aan het kijken naar de uitspraak', laat een woordvoerder weten.

Geest

Overigens zijn er, volgens een rondvraag van Nieuwsuur, twee steden die studenten al wel meenemen in de energietoeslag: Delft en Zwolle. Dat deden ze bovendien al vóór de uitspraak van de rechtbank Gelderland. 'Wij hebben gewoon gekeken wie het nodig heeft', klinkt de toelichting van Zwols wethouder Dorrit de Jong. 'Dat is ook in de geest van de toeslag. Studenten behoren ook tot de groep lage inkomens die het moeilijk hebben.'