Help, een Woo-verzoek!
Twee jaar na invoering werkt de Woo nog niet naar behoren, terwijl de oplossing soms simpel is. Binnenlands Bestuur verzamelde Woo-tips.
Twee jaar na de invoering van de Wet open overheid (Woo) zijn de verhoudingen tussen verzoekers en behandelaars nog altijd gespannen. Zeker bij kleinere gemeenten kunnen omvangrijke verzoeken tot paniek leiden. Journalisten en burgers beklagen zich over de traagheid en onwil die zij denken te zien bij ambtenaren. Het kan anders en beter.
Maatschappelijke kosten
Over de Woo zijn inmiddels verschillende evaluatierapporten en adviezen verschenen, die elkaar soms behoorlijk tegenspreken. Een invoeringstoets in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken concludeert dat de ‘maatschappelijke kosten en baten’ van Woo-verzoeken mogelijk niet altijd ‘in verhouding zijn’, en adviseert om meer mogelijkheden in te voeren om Woo-verzoeken te beperken.
Het Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding (ACOI) vindt de voorstellen uit de invoeringstoets juist een ‘stap terug in de tijd’ als het gaat om transparantie. Inperking van de mogelijkheden voor Woo-verzoeken is ‘een recept voor verdere juridisering, meer onderling wantrouwen en geschillen die eindigen bij de rechter’, zegt het ACOI in zijn rapport Wat kan ik voor u doen?. Om verzoeken beter te kunnen behandelen, pleit het college voor een persoonlijke benadering en meer bevoegdheden voor Woo-behandelaars.
Wachttijd
Over één ding lijken de kenners het eens: hoe de Woo nu werkt, werkt hij eigenlijk niet. De doorlooptijd is structureel te lang. Van gemeenten zijn geen cijfers bekend, maar ministeries doen gemiddeld 172 dagen over het nemen van een besluit, terwijl het wettelijk maximum voor grote verzoeken 42 dagen is. Voorlopig is geen verbetering in zicht: de wachttijd loopt jaarlijks op. Bij het ministerie van Financiën wacht een verzoeker zelfs gemiddeld 239 dagen op een besluit.
Daarnaast is informatie binnen overheden vaak slecht te vinden en wie uiteindelijk een besluit krijgt op zijn Woo-verzoek, is daar lang niet altijd tevreden mee. Gevraagde documenten worden om onduidelijke redenen geweigerd, of de beruchte zwarte lakstift is te scheutig gehanteerd. Maar hoe moet het dan wel? Binnenlands Bestuur zet vier tips voor de Woo-behandelaar op een rij.
1. Zoek én houd zelf contact
Neem als Woo-behandelaar zelf contact op met de verzoeker. Daarmee sla je twee vliegen in één klap: je begint het proces op goede voet, en je kunt hoogte krijgen van wat de verzoeker wil weten. Dat scheelt beide kanten veel lees- en beoordeelwerk. Dit lijkt een open deur, maar het is geen gegeven. Journalisten krijgen regelmatig eerst een woordvoerder te spreken. Maar het kan nog erger: het komt voor dat journalisten na het indienen van een Woo-verzoek eerst meermaals telefoon krijgen van een boze advocaat, voordat zij na maanden een ambtenaar te spreken krijgen. Dat roept niet alleen vragen op over de gemaakte keuzes als het gaat om besteding van belastinggeld, het doet ook weinig goeds voor de persoonlijke verhoudingen. En die zijn voor een soepele afhandeling van een Woo-verzoek heel belangrijk.
2. Ga uit van vertrouwen
Een belangrijke spaak in het wiel van de Woo-behandeling, is het wederzijds wantrouwen tussen verzoekers en ambtenaren. ‘Het ontbreken van vertrouwen tussen verzoeker en overheidsinstelling is een belangrijke belemmering voor het goed functioneren van de Woo’, zegt de invoeringstoets. Ook de rechters die het ACOI sprak over de Woo maken zich zorgen over het wederzijds wantrouwen, en benadrukken het belang van vertrouwen. Dat vertrouwen win je volgens de rechters vooral door te doen: ‘Het draait uiteindelijk altijd om de praktijk: het gaat er primair om wat de overheid doet en uitstraalt’.
Hoe werkt de Woo?
- Het uitgangspunt van de Wet open overheid (Woo) is dat iedereen recht heeft op publieke informatie, ongeacht de reden waarom iemand deze informatie opvraagt. Het weigeren van deze informatie is een uitzondering, die goed onderbouwd moet worden.
- Publieke informatie is informatie in documenten die bij een in de Woo genoemd overheidsorgaan aanwezig zijn. Ook appjes, geluidsopnames, broncodes en nog veel meer soorten documenten vallen binnen de reikwijdte van de Woo.
- Tenzij het echt niet anders kan, moet informatie digitaal aangeleverd worden, mét metadata en in een machinaal leesbaar open formaat.
- De beslistermijn voor een Woo-verzoek is vier weken, tenzij het een omvangrijk verzoek is. In dat geval mag de termijn met twee weken verlengd worden. Als er dan nog steeds geen besluit is, kan een verzoeker een ingebrekestelling sturen. Volgt daarop niet binnen twee weken een besluit, dan kan de verzoeker naar de rechter stappen.
- Is een verzoeker het niet eens met een besluit, dan kan hij (binnen zes weken) bezwaar maken. Daarop moet het overheidsorgaan binnen zes weken een besluit nemen. Is de verzoeker het daarmee niet eens, dan kan hij naar de rechter.
De rest van de tips lees je in BB10.
Reacties: 1
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.