Commissie DiZa presenteert ‘historische digitale hervormingen’

De Kamercommissie Digitale Zaken heeft samen met de stichting ‘Herprogrammeer de Overheid’ grote plannen bekendgemaakt voor een digitale hervorming van de overheid. Een initiatiefnota met aanbevelingen werd maandag overhandigd aan staatssecretaris Digitalisering en Koninkrijksrelaties Zsolt Szabó.

De plannen zijn samengevat in een aantal aanbevelingen, waaronder de oprichting van een nieuwe Digitale Dienst. Dit wordt een centrale organisatie die verantwoordelijk is voor alle digitaliseringsprocessen van de overheid, zoals het ontwikkelen, beheren en ondersteunen van de generieke digitale infrastructuur. Szabó gaf in een eerste reactie aan blij te zijn met de plannen. ‘Er zal substantieel meer moeten gebeuren rondom digitalisering. We zitten als rijksoverheid in een nieuwe fase en we kunnen dit alleen samen doen.’

Nieuw Digitale Dienst

De Digitale Dienst moet departementen gaan voorzien van een generieke digitale basis waarop zij hun eigen processen kunnen laten draaien, om zo dubbel werk te voorkomen. Ook zal de dienst bij inkoop en aanbestedingen toetsen of het beleid voldoende is uitgewerkt in de eisen. De dienst wordt verder in een rol van een ‘vliegende keep’ betrokken bij alle ingewikkelde projecten. Het moet het technische landschap kunnen doorgronden, de behoeften van burgers en organisaties in kaart brengen en technische prototypes bouwen om de haalbaarheid van beleidskeuzes of plannen te valideren.

Technische prototypes

Het gebruik van technische prototypes wordt bovendien verplicht voor projecten met een ICT-component boven de vijf miljoen euro. Ministeries en zbo’s kunnen daarnaast een beroep doen op de expertise en ontwikkelcapaciteit van de dienst. Dankzij de ‘status aparte’ moet de Digitale Dienst een aantrekkelijke, ambitieuze en uitdagende werkomgeving worden voor het grootste technische talent van Nederland.

Leegloop ICT’ers voorkomen

Ook goed werkgeverschap moet bijdragen aan deze nieuwe status van ICT’ers bij het Rijk. Zeker nu er het komende jaar gehandhaafd gaat worden op schijnzelfstandigheid. Omdat veel ICT’ers zich laten inhuren omdat het salarishuis van de overheid een te strak keurslijf vormt, lijkt een grote uitstroom van ICT’ers bij overheidsprojecten aanstaande. De Kamercommissie wil dit voorkomen door een aparte functiegroep voor technische beroepen binnen het Rijk te introduceren.

Een andere belangrijke hervorming is het integreren van digitale uitgaven in de Rijksbegroting. Op termijn worden relevante budgetten voor digitalisering bij departementen samengebracht in één investeringsagenda, onder regie van de staatssecretaris Digitalisering. In de reeks aanbevelingen komen verder onderwerpen als digitale toegankelijkheid voor iedereen, het verbeteren van digitale vaardigheden en het op peil houden van offlinedienstverlening aan bod.

Partijen van links tot rechts eens over ICT

De Kamercommissie is trots op de samenwerking rondom de iniatiefnota. Het komt zelden voor dat partijen van links tot rechts het met elkaar eens zijn, zo vertelt Barbara Kathmann over de initiatiefnota aan Binnenlands Bestuur. ‘Maar helaas breekt nu nood wet; de uitvoering van de overheid zit door falende ICT inmiddels op slot. Daar kunnen geen politieke wensen meer bij. Het is in deze ingewikkelde wereld en politiek roerige tijden tof om te kunnen laten zien dat samenwerken nog wel bestaat in Den Haag.’

De initiatiefnemers van het manifest Herprogrammeer de Overheid was volgens Kathmann erg belangrijk bij het samenbrengen van alle partijen. ‘In het manifest stonden uitstekende plannen. Wanneer zoveel experts opstaan met concrete voorstellen, kun je het je niet veroorloven om niets te doen.’

Noodzaak wordt gevoeld

Initiatiefnemers Onno Blom en Alexander Klöpping zijn blij met de initiatiefnota. ‘Als je ziet welke partijen deze hebben ondertekend en dat het door de gehele Kamercommissie Digitale Zaken wordt gedragen, dan denk ik dat de noodzaak erg wordt gevoeld,’ stelt Blom. ‘We raken steeds verder achterop bij andere landen. Ik denk dat dit het momentum is om door te pakken.’

Klöpping sluit zich daarbij aan. ‘We doen soms alsof ICT heel ingewikkeld is, maar we gaan geen mensen op de maan zetten. We willen een plek realiseren waar mensen met overheidsvragen digitaal terecht kunnen en waar fatsoenlijke informatie-uitwisseling tussen overheden plaatsvindt. En dat IT vanaf de besluitvorming betrokken is, in plaats van pas op het einde. Deze voorstellen liggen eigenlijk erg voor de hand. Dat maakt ook dat er in één keer zoveel draagvlak voor is.’