De Jonge: lokale meldpunten discriminatie voor ambtenaren

Afgaan op ‘een klik’ tussen de werknemers bij het bepalen van promoties en werving en selectie vindt Hugo de Jonge, demissionair minister van BZK, geen goede manier van selectie door leidinggevenden. Dat schrijft hij na vragen van DENK-Kamerlid Stephan van Baarle die aansloeg op een rapport van het Kennisplatform Inclusief Samenleven (KIS).

Onbewust vooroordelen

Uit dat vorig jaar verschenen KIS-rapport bleek dat er institutioneel racisme is bij de gemeente als werkgever in de zes deelnemende gemeenten, waaronder Amsterdam en Amersfoort. Ook blijkt dat racisme niet altijd wordt herkend en dat de belevingswereld van de leidinggevende en medewerker vaak ver uit elkaar liggen. Signalen over racisme worden niet altijd herkend en hierdoor wordt er niet altijd tegen opgetreden. De Jonge heeft met verontrusting kennisgenomen van het KIS-rapport. Hij wijst erop dat uit het KIS- (en TNO-)onderzoek blijkt dat werkgevers het bieden van gelijke kansen in werving en selectie en het tegengaan van discriminatie weliswaar belangrijk vinden, maar toch een meerderheid van werkgevers in belangrijk mate nog altijd op een ‘klik’ met de kandidaten selecteert, ‘terwijl juist dan onbewust vooroordelen en stereotiepe beelden een rol kunnen spelen’.

Geen 'vriendjespolitiek'

Uit het onderzoek blijkt dat objectief werven en selecteren ‘rechtvaardiger’ is, waarbij iedereen gelijke kansen krijgt om op basis van functierelevante kennis en competenties te worden beoordeeld, stipt De Jonge aan. ‘Ook voor de organisatie zelf is het beter om op een objectieve manier te werven en te selecteren. Het levert een breder aanbod van kandidaten op, leidt tot diversere teams en ook tot een betere match.’ De conclusie dat er sprake is van vriendjespolitiek in sommige gemeenten, waarbij men bekenden uit eigen kring aanstelt voor functies zonder het volgen van de procedure, en dat gemeenten gebruik maken van schijnvacatures, waarbij van tevoren al bekend is wie de functie gaat vervullen, deelt De Jonge dan weer niet. ‘Wel is het zo dat het (h)erkennen van talenten zonder vooroordeel aandacht blijft vragen bij alle werkgevers, dus ook bij gemeenten en ook bij het rijk.’

Gemeenten op rapport wijzen

De Jonge vindt het belangrijk dat iedereen een gelijkwaardige kans heeft om te worden aangenomen en dat maatregelen worden genomen om inclusie en diversiteit te bevorderen en discriminatie bij werven en selecteren te voorkomen. ‘Hoewel het onder de gemeentelijke autonomie valt om werkgeversbeleid op te stellen, zullen wij daarom in onze contacten met gemeenten en de VNG naar aanleiding van het rapport van KIS wijzen op de aanbevelingen uit het rapport en de noodzaak van inclusief werkgeversbeleid.’ De VNG is ook met meerdere gemeenten uit het land in gesprek om de behoeften rond discriminatie op te halen. Verder geeft Movisie, in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, workshops aan gemeenten over institutioneel racisme en etnisch profileren, onder andere aan ambtenaren die bij werving en selectie werken, meldt De Jonge.

Geen landelijk steunpunt discriminatie ambtenaren

Sancties opleggen aan leidinggevenden in gemeenten die niet de juiste procedures volgen bij het bepalen van de in- en doorstroom van gemeenteambtenaren en bij de algehele beoordeling van ambtenaren, waar Van Baarle om vraagt, is niet aan De Jonge, want ‘ik ben niet hun werkgever’. ‘Daarnaast vind ik het belangrijker om de oorzaken aan te pakken en te zorgen dat het niet meer voorkomt, dan om sancties op te leggen.’ En in plaats van een nieuw landelijk steun- en meldpunt organiseren waar ambtenaren anoniem terechtkunnen om discriminatie en racisme te melden, ziet De Jonge meer in het volgen van het recente voorbeeld van de gemeente Amsterdam. Diens anti-discriminatievoorziening (ADV) heeft een apart meldpunt speciaal voor gemeentemedewerkers ingericht om het melden van discriminatie helder, volgbaar en vindbaar voor medewerkers te maken.

Mogelijk verplicht gemeentelijk antidiscriminatiebeleid

Voor de zomer zal de minister een hoofdlijnenbrief aan de Kamer sturen over herziening van het stelsel van ADV’s met als doel de lokale en regionale aanpak van discriminatie te versterken. Daarbij wordt ook de rol van gemeenten bij de aanpak van discriminatie bepaald. ‘In dat kader wordt bekeken of het wenselijk en mogelijk is om gemeentelijk antidiscriminatiebeleid verplicht te stellen. De rol van de gemeente als werkgever kan hier ook onderdeel van zijn.’ De Jonge wijst erop dat gemeenteambtenaren al terecht kunnen bij de (verplichte) onafhankelijke ADV als zij discriminatie ervaren op de werkvloer of bij in- en doorstroom in een gemeente. ‘De ADV kan de melder advies en bijstand bieden en zal het gesprek aangaan met de werkgever.’