Prijzenslag (10) ‘Het hoeft niet altijd 100 procent te zijn’

Er leiden vele wegen naar een toppositie bij de overheid. Die van de beste overheidsmanager begon ooit als bakkerszoon bij het bezorgen van brood, daarna als horecaman en douanebeambte. Toen via avondstudies naar hogere functies bij de FIOD, de Mededingingsautoriteit om uiteindelijk bestuursvoorzitter van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) te worden. En over twee weken begint hij als hoofddirecteur van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI). ‘Kom ik daar uiteindelijk toch nog terecht, ik heb er vroeger nog eens gesolliciteerd op de functie van bewaker’, vertelt Gerard Bakker (58) Overheidsmanager van het Jaar 2017, ‘maar de Douane reageerde sneller’.

Bekroningen
Tientallen prijzen zijn er jaarlijks te vergeven bij de overheid en het openbaar bestuur. Denk aan de beste gemeentelijke werkgever, de Beste Bestuurder, de beste jonge ambtenaar of de beste gemeente om in te wonen. Binnenlands Bestuur zet in de serie ‘Prijzenslag’ grote en kleine bekroningen uit de publieke sector op een rij. Deze week de laatste in de reeks, de prestigieuze titel Overheidsmanager van het Jaar. Gerard Bakker heeft zelf het pad naar zijn loopbaan moeten bekostigen. ‘Ik kom uit een groot gezin van zeven kinderen. Er was geen sprake van dat wij allemaal konden gaan studeren.’

Nieuwe generatie

Vanuit Portugal, ‘ik ben op vakantie maar bestudeer alvast de dossiers voor mijn nieuwe baan’, vertelt hij wat hij het leukste vond aan de prijs die hem vorig jaar werd toegekend. ‘Ik werd hierdoor vaak uitgenodigd om spreekbeurten te houden, vooral voor jonge mensen. En ik deel graag mijn ervaringen met de nieuwe generatie’, vertelt hij enthousiast. Bij dit soort bijeenkomsten helpt hij ook snel misvattingen de wereld uit. ‘Sommigen denken dat je pas je authenticiteit mag laten zien als je je strepen al hebt verdiend. Dan zeggen ze tegen mij dat ik alles kan zeggen omdat ik in een hogere functie zit’, legt hij uit. ‘Maar ik probeer juist iedereen mee te geven dat je, ongeacht je functie of leeftijd, altijd je mening moet geven en jezelf moet zijn in je baan. Dat is in mijn ogen ook de taak van een goede manager; zorg ervoor dat de kracht van iedereen wordt benut, dat de talenten van iedereen worden aangesproken. Daar heeft iedereen, en dus ook de organisatie, profijt van. Blindelings het karrespoor van iemand anders volgen is dus niet de goede manier’, aldus de bekroonde overheidsmanager.

Kleintje Pils
Ontspannen in het leven staan is een van zijn belangrijkste adviezen. Zelf doet hij dat onder meer door muziek te maken. En dat is op een niet-alledaagse manier. Gerard is mede-oprichter en drummer bij de wereldberoemde fanfareband ‘Kleintje Pils’. Een jas die hem óók past. ‘Alle dingen van het leven horen voor mij in één pakket’, vertelt hij. ‘Drummers zitten achterin de band. Ze geven het ritme aan, dat zegt wel iets. Ik vind het overigens ook geweldig op het podium te staan’, lacht hij. ‘Het mooie van Kleintje Pils is dat je de hele wereld over mag reizen. En dat je overal interessante mensen ontmoet. De muziek is mooi, maar de ontmoetingen ook. Net als in het echte leven.’

Werkstress
Balans in je leven, dat is het geheim volgens hem. ‘Waar het kan, neem het leven lief’, bepleit hij. ‘Ik vergelijk het altijd met knijpen in je arm. Als je je vuist hard balt, met veel spanning, dan doet zo’n kneep pijn. Ontspan je je arm, dan voel je vrijwel niets.’ Hij ziet regelmatig bij jonge ambitieuze ambtenaren dat ze worstelen met werkstress. ‘Dan werken ze en volgen daarbij een studie, zijn ook nog partner en hebben soms ook kinderen. Ze willen alles perfect doen, maar dat kan niet altijd’, stelt hij vast. ‘Soms moet je dan misschien even geen 100 procent geven en het evenwicht terugvinden’.

Geld en macht
Zou de succesvolle topambtenaar nog te porren zijn voor een mooie functie bij een multinational? Hij antwoordt aarzelend. ‘Ik zeg wel eens “het is arm leven voor shareholders value”. In mijn functie bij de Mededingingsautoriteit en de FIOD ging het vaak over geld, status en macht. En er is meer dan alleen geld, status en macht. Ik wil dat mijn werk er nog meer toe doet’, legt hij uit. ‘Ik wil een antwoord kunnen geven op de vraag waarom dit werk mijn energie waard is. En ik wil kunnen zeggen dat als ik er niet voor betaald was geweest, dat ik het alsnog graag had gedaan’. Hij besluit: ‘Ik geloof dat de publieke zaak en maatschappelijke vraagstukken toch het best bij mij passen’.