Lijsttrekkers, torn niet aan autonomie gemeenten

Landelijke politici moeten tijdens hun verkiezingscampagne niet tornen aan de lokale autonomie. Zij moeten zich bewust zijn van het staatsbestel en van de positie van gemeenten. Die oproep doet de Wethoudersvereniging aan de campagne-voerende partijen. ‘In de gedecentraliseerde eenheidsstaat zijn de verhoudingen zoek.’

Kreunen en steunen

Het viel de Wethoudersvereniging op dat onder meer in een artikel op de website van Binnenlands Bestuur opmerkingen worden gemaakt die de autonomie en beleidsvrijheid van gemeenten raken. In dit geval ging het om VVD-lijsttrekker Dilan Yeşilgöz die wil dat gemeenten eerst andere opties onderzoeken voordat ze overgaan tot het verhogen van de onroerendezaakbelasting en deels twee decentralisaties wil terugdraaien. ‘Wethouders kreunen en steunen al onder de tekorten en kijken daarvoor naar het rijk’, stelt Marcelle Hendrickx, voorzitter van de Wethoudersvereniging. ‘Het gemeentefonds is niet op orde, veel specifieke uitkeringen zijn slechts een lapmiddel en gemeenten worden strenger gecontroleerd op of ze geen incidentele gelden uitgeven aan structurele zaken.’

Verhoudingen zijn zoek

In de verkiezingscampagne lijkt het wel of de verhoudingen in de gedecentraliseerde eenheidsstaat zoek zijn, constateert ze. De overheden moeten naast in plaats van boven elkaar staan. Ze vraagt aan de campagne-voerende partijen om zich bewust te zijn van ons staatsbestel en ook van de positie van gemeenten. ‘Zij hebben beleidsvrijheid en autonomie en die ruimte moet het rijk faciliteren, ruimte voor differentiatie. De gemeenteraad geeft opdrachten aan het college om opdrachten uit te voeren, dus schoenmaker blijf bij je leest.’

Lokale afwegingen

Geld bijleggen voor de gedecentraliseerde taken zou gemeenten ontlasten, maar het is niet zonder reden dat die taken bij gemeenten liggen. ‘Wij staan dichterbij de inwoners en hebben een beter beeld van hun situatie, maar dan moet je ook instaan voor de consequenties en euro’s leveren.’ Het gaat om brede welvaart, benadrukt ze. ‘Economie en winst zijn niet de grootste drijfveer. We voeren het gesprek over welke voorzieningen je wilt waarborgen. Dat is een lokale afweging, daar zou men voor aan de lat moeten staan. Als minister zou je de kaders moeten geven.’

Huis van Thorbecke

Hoogspecialistische jeugdzorg zou wellicht beter op regionaal niveau kunnen worden opgepakt, vindt Hendrickx, als ze ingaat op de opmerkingen. ‘Als gemeente wil je wel bijspringen, maar je kunt dit moeilijk helemaal alleen dragen. Er is volume nodig voor deze zorg.’ Kern van haar betoog is: rijk, besef hoe het Huis van Thorbecke is georganiseerd. ‘We werken naast elkaar. Als je verantwoordelijkheid overdraagt, wordt het lokaal maatwerk. Blijf dat ondersteunen in plaats van dat af te breken.’