Veel te winnen Drentse gemeenten met gecoördineerde lobby

De Drentse gemeenten werken al veel samen, maar een gezamenlijke Drentse Lobby Agenda zou de positie van de provincie in Den Haag en Brussel kunnen versterken. Dat is één van de uitkomsten van onderzoek dat I&O Research uitvoerde in opdracht van de samenwerkende rekenkamercommissies van de gemeenten Aa en Hunze, Assen, Borger-Odoorn, Coevorden, Emmen, Midden Drenthe en Noordenveld.

Het doel van dit onderzoek was om inzicht te bieden in de inzet en de effecten van lobbyactiviteiten door de Drentse gemeenten bij de provinciale, nationale en Europese overheid. Het onderzoek was gericht op het achterhalen van leerpunten voor de Drentse gemeenten (groot of klein) en voor Drenthe als geheel.

Strategische inzet van lobby als instrument om doelen te bereiken komt beperkt voor

Alle Drentse gemeenten hebben wel hun eigen dossiers waaraan lobby te pas is gekomen. Met uitzondering van enkele grotere gemeenten hebben de meeste Drentse gemeenten echter geen uitgesproken visie op lobby. Er zijn wel enkele voorbeelden waar er (met succes) wordt gewerkt vanuit een vooropgezet plan met een duidelijk doel, maar het merendeel van de lobbyactiviteiten vindt plaats op ad hoc basis.

Lobby-samenwerking vooral op regionaal niveau

Uit de onderzochte lobby-trajecten van de afgelopen jaren blijkt dat de Drentse gemeenten vooral samenwerken met hun buurgemeenten. Dat kunnen andere Drentse gemeenten zijn, maar ook vaak gemeenten aan de andere kant van de provinciegrens. Er zijn in Drenthe drie deelgebieden te onderscheiden met sterke onderling samenwerkingsrelaties. Het Noorden en midden (langs de as Groningen -Assen), Zuidwest (rond Meppel met een oriëntatie op Zwolle) en de Zuidoost hoek (Emmen-Coevorden). Er zijn nauwelijks lobby’s waar alle Drentse gemeenten aan meewerken.

Fundament gezamenlijke lobbystrategie ligt er deels al

De rekenkamercommissies geven op basis van het onderzoek aanbevelingen. Er is ruimte voor groei in het lobbyen voor eigen en regionale belangen. Het fundament voor gezamenlijke lobbystrategie ligt er deels al. Cruciaal voor het slagen van regionale samenwerking op provinciaal niveau is overeenstemming als het gaat om een duidelijk gedeeld belang, een concreet doel en de bereidheid daar met alle gemeenten aan bij te dragen. Een gezamenlijke lobbyagenda kan daarbij helpen. Verder wordt geadviseerd om de gemeenteraden te betrekken bij de lobbyagenda, -doelstellingen en -activiteiten.

Onderzoek aangeboden aan gemeenteraden

Het onderzoeksrapport wordt aangeboden aan de gemeenteraden van de samenwerkende rekenkamercommissies en is door I&O Research gepresenteerd. Daarna wordt het rapport toegezonden aan de overige Drentse gemeenten. Het rapport is ook te vinden op de websites van de deelnemende gemeenteraden.

Uitvoering en context

Het onderzoek bestond uit deskresearch en interviews. De deskresearch richtte zich in eerste instantie op publicaties over componenten van succesvolle publieke lobby’s. De gevonden literatuur is gebruikt om de onderzoeksvragen verder uit te werken. Hiermee is de Drentse lobby te typeren en tot op zeker hoogte op effectiviteit te toetsen. Het tweede deel van de deskresearch richtte zich op door deelnemende gemeenten aangeleverde stukken over beleid en inspanningen op het gebied van lobby en public affairs. Voor de niet deelnemende gemeenten raadpleegden we websites en raadsinformatiesystemen. Het gaat vooral om algemene beleidsdocumenten. Deze zijn geanalyseerd om na te gaan in hoeverre de betreffende gemeente bezig is met lobby. Daarnaast zijn er ook documenten die specifiek ingaan op of voorbeelden bevatten van lobbyactiviteiten. Deze voorbeelden zijn in de interviews gebruikt als casuïstiek.

Er zijn 15 interviews gehouden met in totaal 16 personen in de periode maart-mei 2022. Er werd geïnterviewd aan de hand van een semigestructureerde interviewleidraad. Onder de geïnterviewden waren vooral bestuurders van gemeenten, maar ook stakeholders in Brussel, Den Haag en de provincie Drenthe. Van ieder interview is een verslag ter accordering voorgelegd aan de geïnterviewden. De uitkomsten van de interviews zijn besproken met de begeleidende rekenkamercommissies en op basis daarvan is de focus van de eindrapportage bepaald.