Burgemeesters: te weinig gezag over politie

In het onlangs gepresenteerde Manifest Lokaal Gezag 2024 schetsen de regioburgemeesters negen knelpunten die de effectiviteit van het politiebestel ondermijnen. Volgens de burgemeesters moeten er op korte termijn veranderingen komen om de balans tussen nationaal beheer en lokaal gezag te herstellen.

Lokale prioriteiten in gevaar

Een van de grootste zorgen van burgemeesters is dat de capaciteit van de politie te vaak wordt weggetrokken uit de lokale basisteams voor landelijke taken, zoals bewaken en beveiligen of asielproblematiek. De burgemeester, als het lokaal gezag, heeft hier geen inspraak in, terwijl dit direct ten koste gaat van de lokale veiligheidsaanpak. De dagelijkse operatie en bedrijfsvoering van de politie zijn steeds vaker leidend. Dat belemmert de mogelijkheid om op lokaal niveau prioriteiten te stellen ernstig, stellen de burgemeesters.

Papieren werkelijkheid

De burgemeesters wijzen erop dat het lokaal gezag steeds meer een papieren werkelijkheid lijkt te worden. De autonomie die zij nodig hebben om lokaal orde en veiligheid te handhaven, wordt stelselmatig ondermijnd door landelijk beleid, vinden zij. De roep om meer betrokkenheid bij beslissingen rondom politiecapaciteit klinkt daarom steeds luider. Burgemeesters vragen om meer zeggenschap over hoe politiecapaciteit wordt ingezet, zodat de lokale gemeenschap optimaal wordt bediend.

Manifest Lokaal Gezag 2024

In het Manifest Lokaal Gezag 2024, dat ondersteund wordt door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Nederlands Genootschap van Burgemeesters (NGB), worden de knelpunten uitvoerig beschreven. Het manifest roept op tot een herziening van de manier waarop landelijk en lokaal politiebeleid op elkaar wordt afgestemd. Een van de belangrijkste voorstellen is om het lokaal gezag meer te betrekken bij de begrotingskeuzes van de politie. Alleen op die manier kan het principe ‘beheer volgt gezag’ daadwerkelijk worden ingevuld, zo stelt het manifest.

Daarnaast pleiten de burgemeesters voor een aanpassing van de wet op het gebied van bijstandsverlening. Momenteel beslist de minister over bijstandsaanvragen voor landelijke taken, zonder dat het lokaal gezag hierbij wordt betrokken. Het manifest stelt dat dit moet veranderen, zodat de afweging tussen lokale veiligheid en landelijke prioriteiten gezamenlijk gemaakt kan worden.

Landelijke politiek maakt inbreuk

Een ander belangrijk punt van zorg is dat de landelijke politiek steeds meer inbreuk maakt op de autonome rol van het lokaal gezag. Dit zet de samenwerking tussen de verschillende bestuurslagen onder druk en leidt tot spanningen tussen het nationale beheer van de politie en de lokale gezagsfunctie. Burgemeesters benadrukken dat het van groot belang is dat deze balans wordt hersteld, omdat alleen een lokaal verankerde politie in staat is om de veiligheid en leefbaarheid in gemeenten te waarborgen.