Burgemeesters op de PVV-schopstoel

Twee groepen zullen op de avond van 22 november met bijzondere belangstelling naar de verkiezingsuitslag hebben gekeken: Marokkaanse Nederlanders en PvdA-burgemeesters. Wilders heeft met name hen de afgelopen jaren vaak boventallig verklaard.

De belofte om ‘minder Marokkanen’ te gaan regelen als hij aan de macht zou komen, leverde hem zelfs een strafrechtelijke veroordeling op. En waar de Marokkaanse Nederlanders opdraaien voor alles wat er mis is met de islam in het algemeen of mis gaat met de integratie in het bijzonder, staan de burgemeesters bij Wilders symbool voor alles wat er in zijn ogen mankeert aan het openbaar bestuur. Ze vormen een ‘ongekozen elitaire kaste’ waar verhoudingsgewijs grote overschotten PvdA’ers hun partij overleven terwijl nog altijd geen PVV’er in dat ambt is benoemd.

Nu de kiezers Wilders in pole position voor regeringsdeelname hebben gestemd, zijn twee personen in het bijzonder op de schopstoel beland: Aboutaleb en Marcouch. Beiden worden nationaal en internationaal gerekend tot de voorste rangen van hun ambt, maar voor Wilders blijven het ongekozen regenten die ook nog eens ooit in Marokko werden geboren én uit vrije wil lid van de PvdA werden. De afgelopen jaren heeft Wilders bewezen diep te willen zakken in het persoonlijk diskwalificeren van beide bestuurders. Hij reisde ooit persoonlijk naar Arnhem om daar voor het stadhuis te toeteren dat Marcouch beter burgemeester van Rabat kon worden.

En niets wat Marcouch deed, kon Wilders ooit milder stemmen. Marcouch liet ooit de gay pride tussen zijn eigen achterban in zijn eigen Amsterdamse stadsdeel beginnen, las op kerstavond het evangelie voor in de Eusebiuskerk, stond juist na 7 oktober vooraan en voorzien van een keppeltje een kaars van de Chanoeka aan te steken en bedaarde zelf op straat de islamitische gemoederen toen Pegida in zijn stad een koran kwam verbranden. Maar het telt allemaal niet. Als Marcouch geen tegenstander blijkt van BOA’s met een hoofddoekje, ziet Wilders hem uiteindelijk toch als een salafist met een ambtsketting en roept hij op Twitter op tot zijn ontslag.

Voordat Wilders de sleutels van het Torentje krijgt, is het goed te weten dat hij dan voortaan de daad bij de tweet kan voegen. Burgemeesters kunnen in Nederland volgens de wet immers ‘te allen tijde’ worden ontslagen. ‘Uiteraard’ kan dat, overwoog de wetgever bij de laatste herziening van de relevante bepalingen, ‘zelfstandig en op grond van eigen afwegingen’. Er gelden slechts formele eisen: een voordracht van de minister van Binnenlandse Zaken en een meerderheid in de ministerraad. Zoals in veel interbestuurlijke verhoudingen alleen maar procedurele waarborgen.

In de veelvoudige bedreiging die Wilders’ politieke stijl vormt voor de rechtsstaat is het tot nog toe nauwelijks gegaan over de verticale machtenscheiding: decentralisatie. Zelfs Omtzigt begon er niet over in zijn brief aan de verkenner. Toch zal ook daar een pakket maatregelen nodig zijn om plat ideologisch gebruik van de bevoegdheden uit te sluiten. Bijvoorbeeld door burgemeesters zichtbaar in bescherming te nemen door in de wet op te nemen dat hun eventuele onvrijwillige ontslag voortaan afhangt van het oordeel van de gemeenteraad.

Dat is niet alleen goed voor de rechtsstaat, maar ook voor de democratie. Want als we straks ergens behoefte aan hebben, dan is het niet aan minder maar aan meer burgemeesters als Marcouch. Uit onderzoek blijkt namelijk dat voor veel Nederlanders met een migratieachtergrond het lokale burgerschap belangrijker is dan het nationale. ‘Lokaal burgerschap bindt, nationaal burgerschap splijt’ schreven Hurenkamp en Tonkens in 2008. Arnhemmer kan je immers onbetwist zijn, wat de Marokkaanse koning of president Erdogan of premier Wilders verder ook van je loyaliteiten vindt.

En als Arnhemmer sprak Marcouch op de ochtend van de dag na de verkiezingen zowel de moslims als de 17.000 PVV-kiezers in zijn stad aan. Zijn boodschap: aan de slag om er samen wat van te maken.