Zullen we onze buurten gewoon terugkopen?

Stel je voor dat alle woningcorporaties in Nederland de leukste, meest gemeenschapsgerichte slimmerds uit hun organisaties bij elkaar zetten. Mensen met financiële, inkooptechnische, fiscale, bouwkundige, complexbeheerkundige en  buurtverbindende expertise. En we wat mensen van Cooplink (het kennisnetwerk voor wooncoöperaties) daaraan toevoegen.

Ze verenigen zich en gaan in élke gemeente wooncoöperaties ondersteunen en nieuwe uit de grond stampen. Voor mensen die al jaren plannen maken om samen te wonen. En voor mensen op wachtlijsten, in tuinhuisjes, startershokken, of op zolders van hun ouders. Mensen in 'pandjes' zonder hoop op verbetering die nog verenigingskracht missen.

Het zijn nu vaak de gemeenten die deze stimulerende rol willen spelen. Dat is niet voldoende. We moeten namelijk de rol van de gemeenschap versterken, niet de rol van de overheid. Daar kunnen onze bestaande woningcorporaties instappen. Stuur kennis uit de machinerie van het volkshuisvestingsnetwerk naar de plek waar die nodig is: midden in de gemeenschap. We pakken het dan lokaal aan, maar delen expertise on steroids over hoe, met wie en welke hefbomen we moeten overhalen.

Dus we doen niet alleen iets met de mensen die willen wonen. We gaan ook het geld langs de kortst mogelijke omweg laten stromen. Deze slimmerds mobiliseren dus particulieren met spaargeld die hun geld graag ten goede keren maar al participaties in twee zonneparken hebben en nog steeds geld op de bank hebben staan. We halen fondsen en banken erbij. De lokale coöperaties kopen huizen terug van beleggers, en grond waar dat kan.

Want de oplossing is zo oud als de economie. De instrumenten hiervoor, hebben we in onze gereedschapskist. Ze zijn hooguit wat stoffig vanwege lang niet gebruikt. We zijn hier eerder geweest. In de vorige eeuw domineerden coöperatieve vormen onze economie. Niet alleen de woningbouwvereniging, ook de onderlinge verzekering, de landbouwcoöperatie. We losten alle grote naoorlogse vraagstukken op door ons te vergaderen rond publieke dingen die we belangrijk vonden.

Utopische woonwensen? Nee hoor. We kopen ‘gewoon’ onze buurten terug. Buurten vol huizen voor mensen om gewoon te wónen op allerlei manieren die ons passen. Allerlei ‘gewoon’, voor stabiliteit, gezondheid, rust en vrijheid. Om de hoek, tegen een normale prijs, voor iedereen die een dak boven het hoofd zoekt. Weense toestanden!

Gemeentebesturen kunnen dat stutten met politieke wil. Niet door staatswoningen te bouwen of marktpartijen vrij spel te geven, maar door lokale gemeenschappen te versterken. Omgevingsplannen, vastgoedbeleid, en die bak aan expertise en vooral de doekracht: hop, ten dienste van deze gemeenschapsversterkende samenwerkingen.

Wooncoöperaties zijn geen nostalgie – het is een beproefd model dat we kunnen inzetten. Net zoals onze voorouders hun commons beheerden, ontwikkelen we nieuwe arrangementen die passen bij deze tijd om het gemeenschappelijke weer gemeenschappelijk te maken.

Laten we de hele gemeenschap zo woonlastenvrij mogelijk maken. Dat schept ruimte in geld en dus ook in tijd om aan andere dingen te besteden. Daarvoor hebben we beheermodellen nodig, geen verdienmodellen. Beheermodellen zijn erop gericht om gebruikswaarde te creëren en in stand te houden. Het rendement blijft binnen de gemeenschap. Waar private equity zoekt naar winstmaximalisatie, zoeken wij naar common equity - gemeenschappelijk eigendom dat mensen verbindt in plaats van slechts markten bedient. Als het spul van ons is, kunnen we begrotingen laten leeglopen tot het vastgoedwerk alleen nog gaat over het netjes beheren van vierkante meters, in dienst van de gemeenschap. Gewoon.

Het terugkopen van onze buurten vraagt om actie van mensen die (invloed)rijkdom hebben. In het bijzonder degenen met financiële middelen, toegang tot kapitaal of een bevoorrechte positie, kunnen niet blijven wachten tot 'het systeem' eerlijker of inclusiever wordt. Zij moeten zich vergaderen. Maar ook dat hebben we eerder gedaan. Eeuwenlang hebben mensen succesvol samengewerkt zonder ingewikkelde structuren.

Gemeenschapsinstituties die woningcorporaties zijn: toon ons jullie DNA. Wij doen wel mee, echt. De maatschappelijke balans herstellen we niet met meer markt of meer staat, maar door het coöperatieve domein in ere te herstellen.

Voor de meeste goede dingen hoef je geen toestemming te vragen.