Hollands Kroon in discussie over eigen zeteltal

In de gemeenteraad van Hollands Kroon is een bijzondere discussie ontstaan over het eigen zeteltal. Inmiddels wonen er in de plattelandsgemeente in de Kop van Noord-Holland meer dan 50.000 mensen. Maar, op 1 januari 2025, de peildatum voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2026, waren dat er nog 49.967. Dat zou betekenen dat de gemeenteraad het tot 2030 alsnog zou moeten doen met 29 zetels, in plaats van de 31 die gemeenten met meer dan 50.000 inwoners normaliter hebben.

Grens van 50.000

Eind februari vroeg de lokale D66-fractie het college om opheldering. Zo wilde de partij van B&W weten of de ‘magische’ grens van 50.000 inwoners inmiddels al bereikt was en, zo ja, wat dit allemaal met zich meebrengt. Het antwoord van de burgemeester was tweeledig: ja, de grens van 50.000 inwoners is inmiddels bereikt, maar dit was op 1 januari nog niet het geval. Toen kwam de gemeente nog 33 inwoners tekort. Dat maakt de situatie ingewikkelder.

Peildatum

Medio maart stuurde de griffier daarom een brief aan de Hollands Kroonse gemeenteraad met daarin een uitleg over wat het inwonertal nu precies voor gevolgen heeft voor het zetelaantal in de raad. Worden dat er vanaf volgend jaar 31, of blijft het nog 4 jaar op 29 steken? Wat blijkt: 1 januari 2025 is volgens de Gemeentewet wat betreft het inwonertal de peildatum voor de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2026. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de bevolkingscijfers van het CBS.

Gemeentewet

Dit wordt allemaal bepaald in Artikel 1 van de Gemeentewet. Daarin staat ook dat er een optie is van de peildatum af te wijken. Namelijk op schriftelijk verzoek van de raad, wanneer aannemelijk is dat het grensgetal is overschreden. In dat geval wordt uitgegaan van de eerste dag van de vierde maand voorafgaande aan de maand van de kandidaatstelling. In dit geval 1 oktober 2025. Het college van Hollands Kroon verwacht dat het inwonertal op die datum nog steeds boven de 50.000 gepeild zal worden.

Verdeelde raad

De vraag is nu alleen: gaat de gemeente een dergelijk verzoek indienen bij het CBS? Daar is de raad het niet over eens. Zo schrijft streekomroep Regio Noordkop dat tijdens de laatste vergadering van het presidium bleek dat slechts 4 van de 8 aanwezige fractievoorzitters voorstander zijn van het vragen om een nieuwe peildatum. De tegenstanders, de drie grootste partijen uit de gemeenteraad (samen een meerderheid), zeiden tegen te zijn vanwege de kosten die een uitbreiding van het aantal zetels met zich mee zou brengen.

Stemming

Voorstanders zien juist de voordelen die een uitbreiding van het aantal raadsleden met zich mee kan brengen, zoals een betere verdeling van de werkdruk. De optie een nieuwe peildatum aan te vragen is daarnaast ook niet voor niets opgenomen in de gemeentewet. Juist voor dit soort situaties kunnen gemeenteraden hiervan gebruik maken, zodat de omvang van de raad goed past bij de omvang van de gemeente.

Politiek?

Volgende maand moet uit een stemming blijken of Hollands Kroon het CBS zal vragen de actuele cijfers te hanteren. De vergoedingen voor raadsleden blijven overigens hoe dan ook gelijk. Pas vanaf 60.000 inwoners krijgen raadsleden een hogere vergoeding. Wel heeft een uitbreiding van het aantal zetels politieke gevolgen, in de zin dat de lagere kiesdrempel mogelijk voordelig is voor partijen met een kleinere achterban.