Pas een restzetel bij behalen kiesdeler

Politieke partijen moeten voortaan minstens één zetel hebben behaald om in aanmerking te komen voor een restzetel. Deze restzetelverdeling geldt nu alleen voor de verkiezing van de Tweede Kamer, maar zal na een aangekondigde wetswijziging ook gelden voor verkiezingen van leden van gemeenteraden, Provinciale Staten en waterschappen.

Veel eenpersoonsfracties

Dit staat in het wetsvoorstel dat minister Judith Uitermark (NSC) van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. Ook decentrale partijen moeten voortaan de kiesdeler, het aantal stemmen dat een partij nodig heeft voor het behalen van één zetel, halen om in aanmerking te komen voor een restzetel. Bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2022 zijn 592 partijen met 1 zetel toegelaten tot de gemeenteraad. Van die partijen kregen 89 partijen, in 75 gemeenten, een restzetel zonder daarvoor de kiesdeler te halen met als gevolg veel eenpersoonsfracties.

Coalitievorming vergemakkelijken

Het kabinet wil met het aanpassen van de wet de werkdruk in gemeenteraden, Provinciale Staten en waterschappen verlagen en coalitievorming in het decentraal bestuur vergemakkelijken. De vele eenpersoonsfracties maken het nu moeilijker om coalities te vormen, omdat er meer partijen nodig zijn. Daarnaast neemt door de toename van het aantal taken van gemeenten ook de werkdruk van gemeenteraadsleden toe. Eenpersoonsfracties kunnen de werklast niet verdelen, dus is het voor hun lastiger om grote hoeveelheden dossiers te kunnen behandelen.

Ondersteuning griffies

Het ministerie van BZK werkt daarnaast aan andere maatregelen om de kwaliteit en het functioneren van het decentrale bestuur te verbeteren. Zoals al in het regeerprogramma werd aangekondigd, wordt geïnvesteerd in ondersteuning van griffies, rekenkamers en ombudsfuncties en in overleg met de medeoverheden wordt gewerkt aan nieuw beleid om te bepalen welke taken en bevoegdheden het beste bij welk bestuur passen, zodat lokale overheden hun taken goed kunnen uitvoeren.

Het wetsvoorstel ligt nu ter behandeling bij de Tweede Kamer en de bedoeling is dat de wetswijziging op 1 januari 2026 in werking treedt.