Van Ooijen (VWS) ontraadt schrappen bezuiniging jeugdzorg

Het zittende kabinet neemt uiteindelijk de verantwoordelijkheid voor de bezuiniging van 511 miljoen euro op de jeugdzorg. Maar hoe aan die besparing invulling wordt gegeven, is aan een volgend kabinet of de Tweede Kamer. Dat zei demissionair staatssecretaris Maarten van Ooijen (VWS) gisteren tijdens het eerste jeugdzorgdebat sinds de verkiezingen. Moties om de bezuinigingen te schrappen zal hij desalniettemin altijd ontraden. De partijen die onderhandelen over een mogelijke coalitie spraken zich vooralsnog niet uit tegen de bezuiniging van een half miljard euro.

Het demissionaire kabinet is al langer van plan om bovenop de bezuinigingen van een miljard euro op de jeugdzorg, nog eens 500 miljoen euro te snoeien in de uitgaven vanaf 2025. Die extra bezuiniging zou in 2027 op moeten lopen tot 511 miljoen euro.

Eigen bijdrage

Op verzoek van de Tweede Kamer zette Van Ooijen maandagochtend op een rij gezet hoe zou kunnen worden bezuinigd. Een eigen bijdrage in de jeugdzorg wordt genoemd als maatregel. Als die bijdrage inkomensafhankelijk zou worden en maximaal 1.500 euro per huishouden zal zijn, kan dat al de helft (270 miljoen euro) van de besparing opleveren, aldus Van Ooijen in een Kamerbrief. Een eigen bijdrage stond al als optie in het regeerakkoord van Rutte-IV, maar was nog niet uitgewerkt.

Besparingsopties

Daarnaast oppert Van Ooijen geld te besparen door ernstige dyslexiezorg niet meer te vergoeden (70 miljoen euro besparing), geen jeugdhulp meer te vergoeden na het 18e jaar (60 miljoen euro), het PGB af te schaffen en alleen zorg in natura te vergoeden (60 miljoen euro), bovenregionale expertisecentra af te schaffen (26 miljoen euro) en het stopzetten van de subsidie voor schippersinternaten (16 miljoen euro).

Demissionair

Het is een heel pakket aan maatregelen. Maar tot verbazing van Kamerleden van andere partijen zei Van Ooijen vervolgens in een uitzending van NPO Radio 1 zelf tegen de bezuinigingen te zijn. Gisteren probeerde Van Ooijen tijdens het debat zijn uitspraken toe te lichten. Het zittende kabinet neemt uiteindelijk de verantwoordelijkheid voor die besparing van 511 miljoen euro. Maar hoe aan die bezuiniging invulling wordt gegeven, is niet aan hem, zo betoogt de staatssecretaris. Volgens de ChristenUnie-politicus is het niet aan het demissionaire kabinet om daarin vervolgstappen te zetten. Moties om de bezuinigingen te schrappen zal hij desalniettemin altijd ontraden. ‘Het past niet bij het demissionaire karakter van het kabinet om daar een uitspraak over te doen, ongeacht de dekking’, zei de staatssecretaris.

Budgetrecht

Daarmee ontloopt Van Ooijen niet zijn verantwoordelijkheid, meent hij. Integendeel. Hij vindt het een vorm van verantwoordelijkheid dat hij openheid biedt. ‘Dit zijn de mogelijkheden’, zo omschrijft hij de opties die hij in zijn brief noemt. Het is uiteindelijk aan de Tweede Kamer of een nieuw kabinet om daarover te oordelen. ‘Het budgetrecht ligt ook bij de Kamer, niet bij het kabinet’, verklaart de bewindspersoon.

Ravijnjaar

Meerdere Kamerleden, waaronder Lisa Westerveld (GroenLinks-PvdA) en Sarah Dobbe (SP), vroegen aandacht voor het ravijnjaar 2026. Dat vraagt, zo stelt Van Ooijen, ‘blijvende aandacht’ van de fondsbeheerders: de ministeries van Binnenlandse Zaken en Financiën. Die moeten samen met de medeoverheden ervoor zorgen dat de taken en middelen ‘met elkaar in overeenstemming’ zijn. Dat de staatssecretaris dit bij hen legt is omdat dit impact heeft ‘op de gehele gemeentelijke begroting’. En wat doet hij als dit ten koste gaat van de jeugdzorg, vraagt Dobbe? Dan zal Van Ooijen dat horen aan ‘de tafel’ met betrokken gemeenten.

Terugdraaien

Gedurende het wetgevingsoverleg spraken de partijen die onderhandelen over een mogelijke coalitie zich vooralsnog niet uit tegen de bezuiniging van een half miljard euro, meldt ANP. De Tweede Kamerleden van PVV, VVD en NSC gingen niet in op het verzoek van andere partijen om stelling te nemen. Patrick Crijns (PVV) sluit evenwel niet uit dat hij toch een motie zal steunen die oproept de bezuinigingen terug te draaien. Bij het debat was geen Kamerlid van BBB aanwezig.

Geen steun

‘Als we met elkaar vinden dat die meest kwetsbare kinderen hulp nodig hebben, dan moeten we ook vandaag met elkaar in staat zijn om in ieder geval die extra bezuinigingen van 511 miljoen te schrappen’, zei Westerveld hoopvol. Maar Faith Bruyning (NSC) weigert haar steun hiervoor uit te spreken. Ze vindt dat het aan Van Ooijen is om hier het initiatief te nemen, omdat het gaat om plannen van het demissionaire kabinet waar hij zelf onderdeel van is. ‘Deze staatssecretaris moet aan de slag, maar daar moeten wij hem wel de opdracht voor geven’, spreekt Don Ceder (ChristenUnie) haar tegen. ‘Wij kunnen inderdaad een opdracht geven, maar dat vind ik nu in het licht van de formatie een beetje halsoverkop’, reageert Bruyning.

Schutting

PVV’er Crijns verwijt Van Ooijen de bezuinigingen ‘over de schutting’ te gooien van een volgend kabinet. Als een motie wordt ingediend om de bezuinigingen terug te draaien, belooft het Kamerlid steun te overwegen. ‘Het lijkt erop dat de staatssecretaris weigert stappen te zetten om het stelsel gezond en duurzaam de toekomst in te laten gaan’, zegt Judith Tielen (VVD) over de uitspraken Van Ooijen over de bezuinigingen. Dobbe verwijst naar het bericht in het AD dat de formerende partijen zouden hebben afgesproken plannen die geld kosten niet te steunen zolang de onderhandelingen lopen. ‘Als dat inderdaad zo is, dan hoor ik dat graag hier, vandaag.’

Gemeenten en aanbieders

De bezuiniging van 511 miljoen euro is een doorn in het oog voor zowel de gemeenten als de jeugdzorgaanbieders. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) riep de jeugdzorgwoordvoerders in de Kamer op de besparing uit het huidige coalitieakkoord te schrappen. De gemeentekoepel verzet zich al lange tijd tegen deze extra bezuiniging. Die vindt zij ‘onrealistisch’, deels omdat in de Hervormingsagenda Jeugd alle mogelijke maatregelen al zijn opgenomen.

Ook de sector keert zich tegen deze besparing, die nog steeds in de financiële boeken voor 2025 staat. ‘Gezien de financieel zeer kwetsbare positie van veel aanbieders en de (in onze ogen: te) forse besparingen die vooruitlopend op de Hervormingsagenda Jeugd al zijn ingeboekt, is het onverantwoord deze bezuiniging door te zetten’, schrijft Boris van der Ham, voorzitter van Branches Gespecialiseerde Zorg voor Jeugd (BGZJ), het samenwerkingsverband van Jeugdzorg Nederland, de Nederlandse ggz en de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland.