Raadsleden: geen bezuiniging jeugdzorg

Een meerderheid van de gemeenteraadsleden vindt dat er niet kan en mag worden bezuinigd op de jeugdzorg. Tegelijkertijd zijn veel lokale volksvertegenwoordigers van mening dat deze taak terug moet naar het rijk. Dat blijkt uit onderzoek van Binnenlands Bestuur in samenwerking met de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden.

Vanaf 2026 laat het demissionair kabinet 3 miljard euro minder in het gemeentefonds vloeien. Voor verreweg de meeste gemeenten is die uitkering uit het gemeentefonds de belangrijkste inkomstenbron. Wat als een volgend kabinet deze lijn doorzet? Moet er dan op lokaal niveau worden bezuinigd? En zo ja, waarop dan wel en waarop vooral niet? En welke (medebewinds)taken zouden in het uiterste geval terug moeten naar het rijk? Binnenlands Bestuur vroeg ­gemeenteraadsleden in Nederland hoe zij daarover denken. Via een enquête konden zij laten weten op welke gemeentelijke taken er volgens hen wel en niet kan worden bezuinigd. Daarnaast werd hen gevraagd welke (medebewinds)taken, indien de bezuinigingen blijven, terug moeten naar het rijk.

Vier domeinen

We legden raadsleden vier gemeentelijke domeinen voor: het fysieke domein, het sociaal domein, het cultuurbeleid, en het veiligheidsdomein. Daarbinnen konden de raadsleden aangeven op welke subonderdelen wel of niet zou kunnen worden bezuinigd. Er is een aantal zaken waar volgens gemeenteraadsleden zeker niet op moet worden bezuinigd. Bijvoorbeeld op ruimte, wonen en bouwen. Meer dan 86 procent vindt dat daar niet op kan worden bezuinigd, waarvan 44 procent vindt dat dit absoluut niet kan. Iets meer dan 5 procent vindt dat daar wel op kan worden gekort. In tegenstelling tot bijvoorbeeld milieubeheer. Daarvan vindt iets meer dan 18 procent dat daarop kan worden bezuinigd, gevolgd door cultureel erfgoed (17 procent), openbaar groen (15 procent) en verkeer en vervoer (14 procent).

Jonge inwoners

Daarnaast blijken raadsleden veel waarde te hechten aan hun jonge inwoners. Zo is slechts 7 procent van mening dat er moet worden bezuinigd op het Jeugdfonds sport en cultuur. Ook de jeugdzorg is heilig. Maar liefst zeven op de tien raadsleden vinden dat daar niet op mag worden bezuinigd. In iets mindere mate geldt hetzelfde voor de wijkteams (68 procent), welzijnswerk (63 procent), Wmo (62 procent) en maatschappelijke opvang (61 procent).

Rode cijfers

Een argument dat wordt genoemd is de enorme druk die jeugdzorgaanbieders nu al ervaren. Recent becijferde advies- en accountancyfirma EY dat in 2022 meer dan 40 procent van de jeugdzorginstellingen rode cijfers schreef. Het rendement in de jeugdzorg is sinds de decentralisatie in 2015 fors lager dan het Nederlandse zorggemiddelde. Landelijk hebben diverse partijen hun zorgen geuit. Het resulteerde in 300 miljoen euro extra steun in 2020, 600 miljoen in 2021 en 1,3 miljard in 2022. Van dit alles is echter niks terug te zien in de rendementen van de jeugdzorginstellingen.

Toename jongeren

Daarbij neemt het aantal jongeren dat jeugdzorg krijgt steeds verder toe. In de eerste helft van 2023 is het aantal met 2.000 jeugdigen gestegen, blijk uit voorlopige cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (die altijd lager zijn dan de definitieve cijfers). Daarmee staat de teller op 394.000 jeugdigen (tot 23 jaar), het hoogste aantal ooit. De stijging zit met name in de jeugdhulp. In totaal kreeg 8,8 procent van alle ­jongeren een of meerdere vormen van jeugdzorg.

Hervormingsagenda Jeugd

Gemeenten worden op het gebied van jeugdzorg onvoldoende financieel ondersteund door het rijk, vindt een raadslid. Zij is hierin niet de enige. Tijdens het Jaarcongres van gemeentekoepel VNG in juni spraken negentien gemeenten middels een motie hun zorgen erover uit. Zij eisten dat de VNG alleen akkoord moest gaan met de Hervormingsagenda Jeugd als er vanaf 2026 een ‘gezond ­financieel perspectief voor gemeenten’ is ­geregeld. Zover kwam het uiteindelijk niet: een meerderheid stemde in met de Hervormingsagenda en de motie werd verworpen. Maar de VNG-top moest wel opheldering ­geven over hoe gemeenten de financiële ­afspraken voor de jaren vanaf 2026 kunnen verwerken in de meerjarenbegroting, vond het merendeel van de gemeenten tijdens de Algemene ledenvergadering.

Cultuursector

De jeugd mag, kortom, niet de dupe worden van bezuinigingen. Waar de raadsleden het geld wel vandaan willen halen, is de culturele sector.

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 21. (inlog)