Gemeenten eisen perspectief Jeugdhervorming

Meerdere gemeenten vinden dat de VNG alleen akkoord moet gaan met de Hervormingsagenda Jeugd als er vanaf 2026 een ‘gezond financieel perspectief voor gemeenten’ is geregeld. Dat staat in een motie van het Groninger college van B en W, waar gemeenten tijdens het VNG Jaarcongres over kunnen stemmen. Het VNG-bestuur ontraadt haar leden om woensdag 14 juni in te stemmen met deze motie.  

Burgemeester Koen Schuiling en wethouder Manouska Molema (beiden gemeente Groningen) vinden het onacceptabel dat er nog niet is voldaan aan het herstel van het financieel perspectief voor gemeenten. Volgens het college moet eerst worden onderbouwd dat er een relatie is tussen de maatregelen en de beoogde financiële besparingen. De uitwerking kan dan in het najaar opnieuw worden voorgelegd aan de leden van de VNG. Pas daarna gaat de gemeente definitief akkoord met de Hervormingsagenda Jeugd.  

Meerdere ondertekenaars  

Groningen krijgt hierin bijval van de gemeenten Eemsdelta, Leeuwarden, Midden-Groningen, Oldambt, Pekela, Stadskanaal, Veendam, Westerkwartier en Westerwolde, die de motie medeondertekenden. De colleges van Zoetermeer en Het Hogeland signeren volgende week. Bodegraven-Reeuwijk, Gouda, Krimpenerwaard, Waddinxveen en Zuidplas twijfelen nog. Zij komen volgende week met een besluit. 

Financiële tekorten

Als motivering wordt een eerder onderzoek aangehaald, dat aantoonde dat gemeenten circa 1,7 miljard euro tekortkomen voor de uitvoering van hun jeugdhulptaken. Het rijk moet gemeenten voor dit tekort compenseren, zeggen de indieners. De Hervormingsagenda Jeugd heeft namelijk ‘op een aantal essentiële onderdelen veel impact (…) voor de gemeentelijke financiën’. Het zijn volgens deze kritische colleges ‘risico’s die we niet kunnen dragen met het huidige financiële perspectief’.

Bovendien voldoet het principeakkoord in hun ogen ‘niet afdoende’ aan de aangenomen motie ‘Hervormingsagenda Jeugd’ van 2 december 2022. Die motie bepaalt dat de VNG alleen zou tekenen als gemeenten worden gecompenseerd voor de feitelijke uitgaven en de financiële taakstelling voldoende is onderbouwd. Groningen cum suis stelt dat van beide punten geen sprake is. Ook in de Voorjaarsnota 2023 is volgens de ondertekenaars niet tegemoetgekomen aan de randvoorwaarde van het principeakkoord. Structurele middelen voor een gezond financieel perspectief vanaf 2026 ontbreken.

Bestuur ontraadt instemmen

Het VNG-bestuur acht het ‘zeer onverstandig om niet in te stemmen met de Hervormingsagenda’. Zij vreest nog meer vertraging en roept haar leden op om tegen deze motie te stemmen. In de ogen van het bestuur is er namelijk op een paar punten wel degelijk ‘winst’ behaald. Zo wordt er in 2024 en 2025 niet bezuinigd en neemt het rijk 511 miljoen euro voor haar eigen rekening. ‘Indien dit akkoord niet wordt ondertekend, staat nog wel de 1,5 miljard bezuiniging zonder deze aanpassingen’, waarschuwt de gemeentekoepel. Dit zorgt voor veel ‘onzekerheid’ in 2026.

Daarbij vreest de VNG-top dat, wanneer de gemeenten niet instemmen, dit negatief op hen afstraalt. ‘De hervormingsagenda is een resultaat van 5 partijen. Het ligt in de lijn der verwachting dat de andere 4 partijen instemmen. De gemeenten zijn dan de partij die ervoor zorgt dat de ontwikkelingen niet kunnen plaatsvinden’, beredeneert de gemeentekoepel. ‘We hebben nu al meer dan vier jaar onderhandelingen over het financieel kader voor de Jeugdwet achter de rug. Het is onrealistisch dat er in deze fase meer mogelijk is aan de zijde van het kabinet’.  

Gemeenten komen dinsdag 13 en woensdag 14 juni bijeen op het VNG Jaarcongres in Groningen. Tijdens de Algemene Ledenvergadering (ALV) wordt er over deze en andere ingediende moties gestemd. De ALV is het hoogste orgaan binnen de VNG.