Huisbezoek meest effectief bij vroegsignalering schulden

Wanneer de gemeente inwoners met betalingsachterstanden wil bereiken, heeft het sturen van een brief weinig kans van slagen. Slechts een op de zeven inwoners reageert daarop. Bij een huisbezoek is de kans dat er contact wordt gelegd al drie keer zo groot. Toch wil uiteindelijk slechts een klein deel van de inwoners daadwerkelijk hulp. 

Beginnende schulden

Dat zijn een aantal bevindingen uit de eerste rapportage van de Monitor Vroegsignalering Schulden van Divosa, de vereniging voor gemeentelijk directeuren in het sociaal domein. De monitor, die data van 144 gemeenten heeft verzameld, brengt de inspanningen van gemeenten om contact te leggen met inwoners met beginnende schulden in kaart. Sinds 2021 zijn gemeenten wettelijk verplicht om inwoners met betalingsachterstanden (bij een energieleverancier, drinkwaterbedrijf, zorgverzekeraar of verhuurder) te benaderen met een aanbod voor schuldhulpverlening.

Bellen

Eerder werd al bekend dat er in de eerste negen maanden van 2021 ruim 250.000 signalen van betalingsachterstanden zijn ontvangen, en dat enkele duizenden inwoners daadwerkelijk op een hulpaanbod zijn ingegaan. De nieuwe rapportage geeft meer gedetailleerd inzicht in de resultaten van vroegsignalering. Zo blijkt dat bellen de meest populaire methode is om inwoners te benaderen: in meer dan de helft van alle pogingen om contact te leggen gaat het om telefonisch contact. In andere gevallen wordt er een brief verstuurd (19 procent) of een huisbezoek afgelegd (12 procent). Brieven worden echter vooral als eerste poging ingezet, en veel minder bij opvolgende pogingen.

Meest kansrijk

Brieven blijken dan ook weinig succesvol te zijn in het bereiken van inwoners. In ongeveer een op de zeven gevallen (15 procent) wordt er een reactie van de inwoner geregistreerd. Bij huisbezoeken – de meest kansrijke methode – wordt er drie keer zo vaak contact gelegd (44 procent). Ook bellen leidt relatief vaak tot een reactie (41 procent). Uiteindelijk werd een kwart van alle inwoners met betalingsachterstanden bereikt.

Schuldbedrag

Verder blijkt dat de hoogte van het schuldbedrag nogal uitmaakt. Bij achterstanden tussen 50 en 100 euro wordt in slechts een op de twintig gevallen succesvol contact gelegd. Bij bedragen tussen 2000 en 4999 euro is dat een op de drie. Opvallend is dat het percentage bereikte inwoners bij bedragen vanaf 5000 euro juist weer iets afloopt.

Accepteren

Wanneer de gemeente succesvol contact weet te leggen, is het nog niet gezegd dat de inwoner ook daadwerkelijk hulp wil. Slechts 5 procent van alle inwoners waarmee de gemeente contact probeert te leggen, accepteert het hulpaanbod. Ook daar leiden hogere schuldbedragen vaker tot actie. Met name bij schulden groter dan 5000 euro zijn mensen sterker geneigd om hulp te aanvaarden. In het verlengde daarvan geldt ook dat achterstanden op de huur vaker leiden tot hulp dan achterstanden op andere vaste lasten. Dat kan verklaard worden door het feit dat de gemiddelde achterstand op de huur hoger ligt dan bij andere rekeningen.

Ingewikkeld

Dat slechts een klein deel van de benaderde inwoners is geïnteresseerd in hulp, betekent niet dat de inspanningen van de gemeenten nutteloos zijn. ‘We moeten accepteren dat het een ingewikkelde opgave is’, zei lector schulden en incasso Nadja Jungmann (Hogeschool Utrecht) daarover tegen Binnenlands Bestuur. ‘Je moet niet denken dat je vanzelfsprekend het merendeel van de mensen bereikt. Maar ook als het niet-gebruik hoog is, kun je een belangrijke bijdrage leveren.'