Eigen bijdrage opvang Oekraïners wordt niet geïnd

Per 1 juli moeten Oekraïners een eigen bijdrage betalen voor hun opvangplek. Er zijn echter amper gemeenten die het geld echt innen, blijkt uit een rondgang van De Telegraaf. Velen missen landelijke regie en visie bij de opvang van Oekraïense vluchtelingen. 

Van Amsterdam tot Utrecht en van Groningen tot Maastricht klinken zorgen over een administratieve rompslomp en een gebrek aan mogelijkheden als iemand niet wil betalen. ‘Het is arbeidsintensief’, stelt de gemeente Utrecht.

Leefgeld

Om de opvang van ruim 90.000 Oekraïners draaiende te houden, besloot het vorige kabinet dat gevluchte Oekraïners vanaf deze zomer moeten betalen voor hun woonplek. Vluchtelingen uit Oekraïne met eigen inkomsten moeten sinds 1 juli meebetalen aan hun opvang. Zij krijgen dus geen leefgeld meer. Het gaat om volwassen Oekraïners (18 jaar en ouder) met een baan, een WW-uitkering, een toeslag of arbeidsongeschiktheidsuitkering. Zij betalen 105 euro per persoon voor gas, water en elektriciteit. Het maximum ligt op 210 euro per gezin. Als er wordt gekookt in de gemeentelijke opvang krijgen deze ontheemden ook een rekening, zelfs als ze niet altijd mee-eten. De kosten: iets meer dan 240 euro per persoon. Voor gezinnen geldt maximaal 484,96 euro.

Redelijk

Het vorige kabinet vond het redelijk dat de Oekraïners die kunnen bijdragen aan de kosten dat ook doen. Andere vluchtelingen en asielzoekers met een eigen inkomen betalen immers ook een eigen bijdrage aan hun opvang.

Werkend systeem

Maar bijna twee maanden later innen veel gemeenten de eigen bijdrage nog niet, blijkt uit een rondgang van De Telegraaf. ‘Amsterdam, Utrecht, Rotterdam, Amstelveen, Maastricht, Zwolle en Groningen zeggen allemaal meer tijd nodig te hebben om een werkend systeem op te tuigen. Groningen denkt ‘medio oktober/november’ te beginnen met het versturen van rekeningen, de rest heeft nog geen concrete datum in gedachten’, is te lezen in de krant.

Uitdagingen

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) spreekt van een reeks ‘logistieke en capacitaire uitdagingen’ en ‘veel administratie’. Het is bijvoorbeeld lastig om erachter te komen hoeveel Oekraïners precies verdienen, informatie die nodig is om te bepalen of ze de bijdrage dienen te betalen. Het UWV heeft de meeste inkomensgegevens, maar volgens de VNG hebben niet alle gemeenten toegang tot die gegevens.

Kritische vragen

De wet geeft ruimte voor maximaal zes maanden ‘implementatietijd’, maar de VNG geeft aan dat ‘de praktijk moet uitwijzen of dat voldoende is’. De gemeentekoepel heeft voor de zomer kritische vragen over de ‘uitvoerbaarheid’ en ‘juridische houdbaarheid’ bij het ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV) neergelegd. Van de nieuwe regering heeft zij naar eigen zeggen nog geen antwoord ontvangen.

Regie

Wat betreft de opvang van Oekraïners voelen meerdere gemeenten zich aan hun lot overgelaten, blijkt uit een rondgang van persbureau ANP. Ze missen landelijke regie en verwijten het rijk een gebrek aan langetermijnvisie.

Sluiting

‘Regie vanuit de Rijksoverheid is noodzakelijk om op landelijk niveau zicht te houden op het aantal Oekraïners die in de gemeentelijke opvanglocaties verblijven’, zegt een woordvoerder van de gemeente Amstelveen. Door de sluiting van de opvanghub in de Jaarbeurs in Utrecht verliest het rijk volgens de gemeente het overzicht. Amsterdam zou graag zien dat het rijk een ‘actieve en coördinerende rol’ pakt als het gaat om de opvang. Cranendonck stelt dat gemeenten ‘beperkte ondersteuning’ krijgen bij het realiseren van opvangplekken en veel ‘zelf moeten uitdenken’. Oost Gelre wil meer regie zien in de landelijke afstemming, die regio’s meer helderheid geeft ‘hoe te handelen’.

Voldoende opvangplekken

Minister Marjolein Faber (Asiel en Migratie) zei in reactie op de sluiting van de opvanghub in Utrecht dat gemeenten voor voldoende opvangplekken moeten zorgen.