Inclusiviteit is een taak van de hele gemeente

In het bestrijden van discriminatie op de arbeidsmarkt heeft de gemeente maar liefst vijf verschillende rollen. Werken aan een inclusievere arbeidsmarkt gebeurt dus in allerlei lagen van de gemeentelijke organisatie, van de afdeling HRM tot Werk & Inkomen tot Communicatie. 

Vijf rollen
In een handreiking schept de VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) helderheid over de verschillende taken van de gemeente in het tegengaan van discriminatie. De gemeente speelt namelijk een rol als werkgever, normsteller, bemiddelaar, samenwerkingspartner én toezichthouder. Soms vallen die rollen samen. De adviezen uit de handleiding roepen dus op tot actie vanuit verschillende lagen van de gemeentelijke organisatie, en vragen bovendien om samenwerking.

Nieuwe wet
Ruim een kwart van de Nederlanders heeft in 2018 discriminatie ervaren, meldde het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) onlangs. Vooral op de arbeidsmarkt wordt discriminatie relatief vaak ervaren, voornamelijk door mensen met een migratieachtergrond. De handreiking richt zich dan ook met name op die vorm van discriminatie. De nieuwe Wet inburgering geeft gemeenten extra aanleiding om zich in te zetten voor een inclusieve arbeidsmarkt. De wet, die vanaf juli 2021 in werking moet treden, geeft gemeenten de verantwoordelijkheid om nieuwkomers naar een plek in de maatschappij te begeleiden.

Eigen organisatie
De meest directe actie die de gemeente kan ondernemen, is het stimuleren van inclusiviteit in de eigen organisatie. Zo geeft de gemeente het goede voorbeeld, gaat het personeelsbestand meer lijken op een doorsnede van de samenleving, en wordt de gemeente aantrekkelijker als werkgever. Bovendien stimuleert een inclusieve werkvloer innovatie en productiviteit. De gemeente kan een aantal instrumenten gebruiken om dit doel te bereiken, waaronder anoniem solliciteren, een 'geobjectiveerde' selectieprocedure, een diverse selectiecommissie of voorkeursbeleid.

Normaal
Ook als normsteller kan de gemeente een rol van betekenis spelen, door uit te dragen dat het bestrijden van discriminatie 'normaal' is in de samenleving. Dat kan worden bereikt door campagnes op te zetten, dialoog te faciliteren, of door naming & faming - de positieve tegenhanger van naming & shaming. Het prijzen van goede voorbeelden - door bijvoorbeeld een keurmerk voor inclusief werkgeverschap in het leven te roepen - blijkt namelijk effectiever te zijn dan het publiek veroordelen van slechte voorbeelden.

Talenten
Daarnaast kan de gemeente in haar rol als bemiddelaar, bij het begeleiden van statushouders of bijstandsgerechtigden naar werk, een stap richting inclusiviteit zetten. Gezien het feit dat de helft van de mensen in de bijstand een migratieachtergrond heeft, is discriminatie voor veel van hen een reëel obstakel. De taak van de gemeente ligt hier vooral in het herkennen van de werkervaring en talenten van werkzoekers en het faciliteren van communicatie met potentiële werkgevers.

Meldknop
Verder heeft de gemeente als samenwerkingspartner een verantwoordelijkheid in het aanjagen van actie bij bedrijven, organisaties of andere overheden. Ten slotte dient de gemeente ook toe te zien op de handhaving van artikel 1 van de grondwet. Hoewel uiteindelijk de rechterlijke macht een oordeel velt over discriminatiezaken, kan de gemeente wel werken aan het vergroten van meldingsbereidheid, door informatie te verschaffen en bijvoorbeeld een duidelijke meldknop op de gemeentewebsite te plaatsen.