Achtduizend mensen geholpen door vroegsignalering schulden

Zo'n achtduizend mensen hebben vorig jaar hulp gekregen van de gemeente dankzij de inzet op vroegsignalering van schulden. Dat lijkt nog een bescheiden resultaat, maar volgens schuldenexpert Nadja Jungmann moeten we het kind niet met het badwater weggooien.

De cijfers komen uit de Monitor Vroegsignalering Schulden van Divosa, de vereniging voor gemeentelijk directeuren in het sociaal domein.

Opsporen

Sinds 1 januari 2021 werken gemeenten samen met 'vastelastenparters' – energieleveranciers, verhuurders, zorgverzekeraars en drinkwaterbedrijven – om betalingsachterstanden bij inwoners zo snel mogelijk op te sporen. Een signaal van bijvoorbeeld een onbetaalde energierekening wordt doorgespeeld naar de gemeente, die vervolgens contact opneemt met de betreffende inwoner en hulp aanbiedt. 

Contact

In het eerste jaar dat deze samenwerking wettelijk is verankerd, leverde de nieuwe aanpak ruim 380.000 signalen van betalingsachterstanden op. Dat komt neer op ongeveer drie signalen per maand voor elke duizend inwoners. In veel gevallen reageren inwoners echter niet op een poging van de gemeente om contact te leggen. Slechts een op de vijf keer lukt het de gemeente om contact te leggen naar aanleiding van een melding.

Achtduizend

Het aantal dat vervolgens de hulp accepteert, is ongeveer een kwart daarvan. Met andere woorden: een kleine 5 procent van alle inwoners die de gemeente probeert te bereiken, neemt daadwerkelijk hulp aan. Dat betekent dat in 2021 zo'n achtduizend inwoners werden geholpen als gevolg van vroegsignalering. Het werkelijke aantal ligt hoger, omdat niet alle gemeenten meedoen aan de monitor van Divosa.

Quick fix

In zes op de tien gevallen ging het om hulp in de vorm van een 'quick fix'. Dat kan bijvoorbeeld betekenen dat iemand de rekening simpelweg is vergeten te betalen en direct aan de verplichting kan voldoen, waardoor het probleem is opgelost. In de overige gevallen worden inwoners doorverwezen naar professionele hulp. Opvallend is dat het in de meeste gevallen niet direct om schuldhulpverlening of andere financiële hulp gaat. Vaker wordt er doorverwezen naar bijvoorbeeld maatschappelijk werk of de lokale minimaregelingen.

Rendement 

De cijfers lijken wellicht nog weinig spectaculair, erkent lector schulden en incasso Nadja Jungmann. Dat gevoel lijkt bij gemeenten ook te leven. Jungmann: 'Laatst hoorde ik een schuldhulpverlener zeggen: "Mijn wethouder wil ermee stoppen, het rendement van vroegsignalering is te laag".' Toch is het zinvol om door te gaan met vroegsignalering, vindt Jungmann. 'Op dit moment hebben we vijf op de zes mensen met problematische schulden niet in beeld. Vroegsignalering kan eraan bijdragen dat het bereik van de schuldhulpverlening toeneemt.'

Wake up call

Bovendien werpt vroegsignalering ook vruchten af die niet direcht zichtbaar zijn in de statistieken, verwacht Jungmann. 'De monitor biedt alleen zicht op het aantal mensen dat direct hulp aanneemt. Er zijn ook mensen waarbij vroegsignalering werkt als een wake up call. Ze slaan de hulp van de gemeente af, maar zoeken als gevolg van de aandacht van de gemeente alsnog de schuldeiser op. Ook dan is vroegsignalering van toegevoegde waarde.'