Vleermuizen tussen de computerservers

De verduurzaming van bedrijventerreinen is een ondergeschoven kindje. Om dit proces van de grond te krijgen, is het belangrijk dat bedrijven goed georganiseerd zijn. Dat kan werken als springplank, zo laten ondernemers in Zaltbommel zien.

Wirwar

In een hoek van het enorme bedrijfsgebouw van Hitachi in Zaltbommel opent facilitair manager Rob Verwijlen een deur. Daarachter bevindt zich een technische ruimte met een wirwar van buizen. De ronde pijpen zijn onderdeel van de warmte-koudeopslag (wko) die de vloerverwarming in het hele pand op temperatuur houdt. ‘Díe buizen’, zo wijst hij, ‘voeren warmte af naar onze buurman, DHL.’ De stroom voor de wko wordt opgewekt door 6.200 zonnepanelen op het dak. Een deel van dit dak is gereserveerd als parkeerplaats voor de werknemers. Dat beperkt het ruimtebeslag van het bedrijf, vertelt Verwijlen tijdens een flitsrondleiding langs de duurzame maatregelen die Hitachi heeft genomen.

Vleermuiskasten

Aan de achterkant van het 360 meter lange bedrijfspand is over de gehele lengte een groene strook ingericht: een graspad van een meter of vijf breed dat aansluit op een rietkraag langs een watersingel. Langs het hele pad staan struiken. ‘We hebben de lokale natuurvereniging gevraagd welke soorten we het beste konden planten’, licht Verwijlen toe. Aan de enorme wand van het pand hangen vogel- en vleermuiskasten. ‘Daarachter is de valkentoren’, wijst hij, ‘en onder de struiken egelhuizen.’ Verduurzaming van bedrijventerreinen kan een abstract onderwerp zijn, maar hier op bedrijventerrein De Wildeman in Zaltbommel is het hartstikke concreet. ‘Dit laten we de ondernemers zien, want zien is geloven’, vertelt parkmanager Etienne Schiffelers. ‘Als ondernemers iets zien, dan zijn ze geneigd om mee te doen. Als ze slechts een presentatieverhaal krijgen, forget it.’

Chemie

In de kantine van de Hitachi-vestiging, die hardware voor computer­servers levert voor Europa en Azië, vertelt Schiffelers hoe op De Wildeman (pakweg honderd bedrijven) de verduurzaming vorm krijgt. Dat begint, benadrukt hij, met een goede organisatie. Ondernemers die grond kopen op De Wildeman zijn sinds de oprichting twintig jaar geleden verplicht om jaarlijks 67 cent per vierkante meter grond af te dragen voor collectieve projecten. Dat geld wordt vanzelf meer waard, want ‘voor die projecten krijg je altijd wel subsidie.’ Daar komt bij dat Zaltbommel een gemeente is ‘die het spel tussen ondernemers en gemeente snapt’, zegt Schiffelers. ‘Dat is essentieel. Als je die chemie met het ambtenarenapparaat niet hebt, dan kom je er niet.’

Garant

Die ‘chemie’ betekent volgens Schiffelers: samen in werkgroepen zitten, beslissingen nemen, een duidelijke rolverdeling afspreken, vertrouwen in elkaar hebben, experimenteerruimte bieden, niet alleen aan de regels vasthouden en ondersteuning bieden waar dat nodig is. Zo stelt de gemeente Zaltbommel zich garant voor duurzaamheidsinvesteringen, waardoor het gemakkelijker wordt om een lening af te sluiten en de rente bovendien lager is. Ook met de provincie is er chemie, aldus de parkmanager: ‘Daarin is Gelderland echt wel een uitzondering met het werkprogramma Toekomstbestendige Bedrijventerreinen.’ Alles wat de ondernemers op het bedrijventerrein willen, wordt door de provincie getoetst, waarna zij 50 procent cofinanciering verstrekt. ‘Dan kun je veel praktische dingen uitrollen.’

Voorbeeldproject

Zo is De Wildeman vorig jaar een voorbeeldproject geworden voor Werklandschappen van de Toekomst. Hierdoor is er subsidie beschikbaar voor de vergroening van het bedrijventerrein. Naast groen is energie een speerpunt van verduurzaming. Schiffelers: ‘We willen in 2030 volledig zelfvoorzienend zijn qua energievoorziening.’ Er ligt inmiddels een klein warmtenet dat draait op het wko-systeem van Hitachi. De uitrol van het systeem is in voorbereiding. ‘We hebben het eerste drijvende zonnepark gerealiseerd en we zijn bezig met de realisatie van een zonnepark op land. Daar loopt de aanbesteding voor.’

Uitzondering

Daarmee is De Wildeman vooralsnog een uitzondering. ‘Er zijn nauwelijks bedrijventerreinen waar serieus wordt gewerkt aan substantiële, integrale verduurzamingsoplossingen’, constateerde de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur eind 2023. Tachtig procent van de bedrijventerreinen is niet georganiseerd, en ‘de rolverdeling van rijk, provincies en ­gemeenten is niet helder’. Het kabinet kwam vervolgens met een Programma Verduurzaming Bedrijventerreinen, waarvoor 50 miljoen euro klaarligt. Doel is de organisatiegraad op bedrijventerreinen op te krikken en zo te zorgen voor meer verduurzaming.

Grote dynamiek

Van alle duurzaamheidsmaatregelen voor bedrijventerreinen lijkt volgens parkmanager Schiffelers de energiehub de moeilijkste om voor elkaar te boksen. Om de energievoorziening op De Wildeman vorm te geven, praat hij met eigenaren van de windmolens en zonneparken en partijen die waterstoftankstations bouwen. ‘Het allerlastigste is de grote dynamiek door de hoeveelheid aan stakeholders’, vertelt hij.

Verdampt

Schiffelers, die als parkmanager op meerdere bedrijventerreinen actief is, was ook betrokken bij het bouwen van een energiehub in Overbetuwe. Daarvoor was 1,8 miljoen euro opgehaald bij de ondernemers, en eenzelfde bedrag uit subsidies beschikbaar. ‘Uiteindelijk kregen we van Tennet te horen: het kan niet.’ Na tussenkomst van het ministerie van Economische Zaken bleek een energiehub, onder voorwaarden van de netbeheerder, alsnog mogelijk. Maar inmiddels was het vertrouwen bij de ondernemers verdampt, waardoor zij de stekker eruit hebben getrokken. Ook voor de energiehub in Zaltbommel vreest Schiffelers het ergste: ‘Ik ben daar pessimistisch over. Maar niks doen is ook geen oplossing.’

Lees het hele verhaal over de verduurzaming van bedrijventerreinen deze week in BB04 (inlog).