Isotopenanalyse biedt helderheid over herkomst van ammoniak

Ammoniak (NH₃) veroorzaakt driekwart van de stikstofdepositie in Nederland. Wetenschappers zijn het erover eens dat ongeveer 90% van de ammoniakemissies uit de landbouw komt, terwijl andere bronnen zoals verkeer een klein aandeel hebben. Dit beeld wordt echter in twijfel getrokken door een recente studie uit China, die suggereert dat een groot deel van de gemeten ammoniak daar afkomstig is van fossiele emissies. Deze studie gebruikte isotopenanalyse om de herkomst van ammoniak te bepalen. Het is dus hoog tijd om te onderzoeken of deze techniek in Nederland nieuwe inzichten kan bieden.

Meten van ammoniak met isotopenanalyse

In 2024 startte TNO met verschillende partners een pilot en mat ammoniak op 15 locaties met meetbuisjes. De verzamelde ammoniak werd geanalyseerd op de isotoopverhouding (δ¹⁵N-NH₃). We hingen de buisjes op bij intensieve veehouderijen, in stedelijke gebieden, langs snelwegen, in industriegebieden en in Natura 2000-gebieden om een breed scala aan bronnen te dekken. Gedurende zes maanden (van mei tot december 2024) verzamelden we de monsters.

Effectief onderscheid ammoniakbron door isotopenanalyse

Elke bron heeft in theorie een unieke isotoopverhouding, waardoor we duidelijk onderscheid kunnen maken tussen ammoniak afkomstig van verbrandingsbronnen en landbouw. De resultaten tonen dat bij de Amsterdamse A2 de ammoniak in het voorjaar voor 80% uit de landbouw kwam, ondanks de nabijheid van verkeer. In december, met lagere landbouwemissies, steeg de bijdrage van verkeer tot 45%. In stadscentra zoals Utrecht en Rotterdam, ver van landbouwbronnen, droegen verbranding en landbouw elk 50% bij aan de ammoniakconcentraties. In landelijke gebieden en op de Veluwe kwam meer dan 90% van de ammoniak uit de landbouw, zelfs in koude maanden.

Veelbelovende methode

Deze eerste studie bewijst dat isotopenanalyse een veelbelovende methode is om de herkomst van ammoniak te bepalen. De metingen bevestigen dat landbouw de grootste bijdrage levert aan ammoniakemissies in Nederland en aan de depositie in natuurgebieden. Er zijn aanwijzingen dat we ook onderscheid kunnen maken tussen verschillende agrarische bronnen, wat verder onderzocht moet worden.

Wetenschappelijke kennis is een belangrijke basis voor te vormen beleid. Om effectieve maatregelen te formuleren is het belangrijk om te begrijpen hoe stikstofverbindingen zich gedragen in de atmosfeer.