‘Stinkend kadaverdorp’: slachtoverlast Ermelo niet uniek

Omwonenden stappen opnieuw naar de Raad van State over Tomassen Duck-To. Zij willen dat de gemeente Ermelo het bedrijf een half miljoen euro aan dwangsommen laat betalen. De rechtszaak is het zoveelste hoofdstuk in het drama rond de Ermelose eendenslachterij. Al jaren klagen buren over stank en hinder van het bedrijf, dat zich ook niet aan de toegestane slachttijden houdt.

Het afblazen van de handhaving is deel van een overeenkomst tussen de gemeente en Tomassen Duck-To. Inmiddels doet de provincie Gelderland onderzoek naar de aanpak van de gemeente. Tomassen Duck-To is niet het enige vleesbedrijf waarbij de spanningen tussen omwonenden en het bedrijf hoog oplopen, terwijl de gemeente met de handen in het haar zit.

Kadaverlucht

In Twente was kalverslachterij Fuite Veal een tijdlang berucht. ‘Tubbergen wordt een stinkend kadaverdorp’, vertelde een bestuurder van een nabijgelegen bouwbedrijf in 2018 aan de Zwolse rechter. ‘Kadaverlucht’ in de caravanshowroom om de hoek, rattenplagen in de nabijgelegen woonwijk en mestlozingen in open containers: ondernemers en omwonenden werden er gek van.

Zo gek, dat zij de gemeente voor de rechter sleepten. Volgens de gemeente zou het slachten van 540 kalveren per week, waarvoor Fuite een zogeheten ‘milieuneutrale vergunning’ had, te vergelijken zijn met het slachten van 300 varkens en 80 runderen. Daarvoor had de vorige eigenaar een vergunning. De praktijk bleek anders: niet alleen slachtte Fuite veel meer kalveren, ook was de stank en hinder vele malen erger.

De ondernemers en omwonenden verloren de zaak, omdat zij wettelijk gezien eerder bezwaar hadden moeten maken tegen de vergunning. Toch kunnen zij inmiddels met een tevreden gevoel terugkijken. Hun bezwaar tegen uitbreiding van Fuite Veal was wél succesvol, mogelijk mede doordat steeds meer ondernemers dreigden te vertrekken van het industrieterrein. In 2022 kocht één van de ondernemers het pand van Fuite Veal. Inmiddels heeft hij het met de grond gelijkgemaakt.

Gillende varkens

Ook in het Gelderse Groenlo rook omwonende Ben Geuting al in 2012 een ‘vreselijke kadaverstank’ bij de slachterij van Vion. Tegen de Boxtelse vestiging van het bedrijf, waar 5,6 miljoen varkens per jaar mogen worden geslacht, verzetten omwonenden zich al jaren. Het geluid van vrachtwagens vol ‘gillende varkens’, geparkeerd naast de achtertuin, en de geur van kadavers en verbrand vlees nestelen zich in de oren en neus van de buren van Vion.

De overlast leidt tot klachten bij het Boxtelse college, dat Vion in 2019 opdracht geeft om onderzoek te doen naar maatregelen om de stankoverlast te reduceren. De bewoners verenigen zich in werkgroep ‘La vie en rose’, voor een ‘stankvrij’ Boxtel. Toch geeft de gemeente toestemming voor een uitbreiding van de slachterij. Twee jaar na het onderzoek verliezen de bewoners een rechtszaak daartegen. De uitbreiding zou volgens berekeningen niet voor nóg meer stank zorgen, en dus mag Vion groeien. Hoewel er tot op de dag van vandaag over geprocedeerd wordt bij de Raad van State, heeft Vion de uitbreiding al wel uitgevoerd.

Stankgolf

Het blijft klachten regenen. De GGD verzamelt met een app klachten van burgers, en de Omgevingsdienst Brabant Noord constateert toch een overschrijding van de geurnormen. ‘U zegt allemaal wel dat het steeds beter wordt’, zegt inwoner Toine Cooijmans tijdens een informatiebijeenkomst van Vion, de gemeente en de omgevingsdienst begin vorig jaar. ‘Maar wij moeten het nog zien. De leefbaarheid in Boxtel wordt flink aangetast elke keer als er weer een stankgolf is. En dat is al jaren zo.’

Vion kreeg eind vorig jaar, ondanks dat er tegen de oude vergunning nog een rechtszaak loopt, een nieuwe vergunning van de omgevingsdienst. Het leidde tot kritische vragen van raadsleden van Pvda-GroenLinks Boxtel, maar nog niet tot luid protest van omwonenden. Zij zijn volgens de raadsleden inmiddels ‘meldmoe’.

Juridische grenzen

Omwonenden van overlastgevende vleesbedrijven, zoals Tomassen Duck-To, lopen regelmatig tegen juridische grenzen aan. Omgevingsdiensten en gemeenten zijn vaak van goede wil, maar kunnen de vergunningsregels, die vaak al tientallen jaren gelden, niet altijd aanscherpen. Wie eenmaal stank veroorzaakt, mag dat ook blijven doen, zo leek het lange tijd.

Sinds eind 2022 komt daar voorzichtig verandering in. Een groep Brabantse omwonenden van veehouderijen won een rechtszaak. Niet tegen de gemeente, maar tegen de Staat. De Nederlandse wetgeving beschermt burgers te weinig tegen stank, oordeelde de rechter, en dat kan tot mensenrechtenschendingen leiden. Milieujurist Valentijn Wösten liet aan Zembla weten dat hij verwacht dat de uitspraak tot meer rechtszaken van omwonenden zal leiden: ‘Je kunt de Staat aansprakelijk stellen, maar je kunt ook gemeenten aanpakken, want die hebben de vergunningen [op basis van de onrechtmatige wetgeving, red.] verleend’.