Brabantse nieuwbouw vereist assertievere provincie

De provincie Noord-Brabant moet zorgen voor ‘meer duidelijkheid’ in de afspraken over woningbouw. Ook is provincie ‘te voorzichtig’ in haar contacten met gemeenten, met te veel respect voor de lokale autonomie, waardoor de regiefunctie onvoldoende uit de verf komt.

Woningtekort

Dat schrijft de Zuidelijke Rekenkamer in zijn rapport over de woningbouwopgave van Noord-Brabant en de rol daarin van de provincie. Brabant kampte in 2023 met een woningtekort van ongeveer 3,3 procent, oftewel circa 40.000 woningen. De provincie heeft de ambitie tot 2035 jaarlijks netto 13.500 woningen bij te bouwen, waarmee het Brabantse woningtekort ondanks de verwachte bevolkingsgroei wordt teruggebracht tot 1 procent.

Vertraging

Noord-Brabant kwam in 2022 met 13.900 opgeleverde woningen nog boven de doelstelling uit. Daarna zakte de productie in. De gerealiseerde bleef in 2023 op circa 12.500 steken. Voor vorig jaar en dit jaar wordt datzelfde niveau verwacht, terwijl de prognoses op zo’n 15.000 lagen. Zet deze trend zich door, schrijft de rekenkamer, dan lopen de doelstellingen een jaar vertraging op.

Bouwlocaties

De productie zakt onder meer in doordat geschikte bouwlocaties steeds schaarser worden, ook omdat overheden en corporaties nog maar weinig resterende grond in bezit hebben. Daarnaast drukt de wens om vooral betaalbare woningen te bouwen de businesscase wat ontwikkelaars huiverig maakt, zeker in combinatie met de kostenstijgingen in de bouwwereld. Ook zijn in Brabant de ambtelijke procedures lang.

Arbeidsmigranten

Daarbij wreekt dat door de provincie verschillende afspraken zijn gemaakt, die niet altijd onderling overeenstemmen of makkelijk tot elkaar te herleiden zijn. Zo worden volgens de rekenkamer rond demografische ontwikkelingen de ‘scenario’s, aannames en gevoeligheden’ niet concreet genoeg gecommuniceerd. Het ontbreekt onder meer aan politiek-bestuurlijk debat tussen GS en PS bij de keuzes om meer te sturen op welke arbeidsmigranten er door de provincie moeten worden aangetrokken. 

Regie

‘Er wordt veel gebouwd in Noord-Brabant’, oordeelt de rekenkamer, ‘maar om de afgesproken ambities volledig waar te kunnen maken is er ruimte en de noodzaak voor meer provinciale regie (in coördinerende en ondersteunende zin)’. De provincie is ‘voorzichtig en terughoudend’, met een sterke nadruk op de autonomie en rol van gemeenten. Die weinig assertieve houding is niet langer vol te houden. De urgentie van de woningbouwopgave vraagt volgens de rekenkamer ‘om een bovenlokale aanpak en een meer proactieve opstelling van de provincie.’ Geholpen door de wet Versterking regie volkshuisvesting zou de provincie die beoogde regierol ook juridisch kunnen verankeren.