Raad van State: politie bewaart data burgers te lang

De politie mag gegevens van burgers niet onnodig lang bewaren voor onderzoek naar cold cases. Dat stelt de Raad van State in een advies. Op dit moment overtreedt de politie bewust de bewaartermijn in de Wet Politiegegevens (Wpg), met medeweten van de minister en de Tweede Kamer.

Artikel 8-politiegegevens

Op dit moment bewaart de politie verzamelde gegevens langer dan wettelijk is toegestaan. Het gaat om een grote hoeveelheid van sterk uiteenlopende data, zoals een registratie van een burenruzie, een rapport van de wijkagent over de dagelijkse surveillanceronde of de afhandeling van een verkeerszaak. Deze gegevens zijn verzameld op basis van artikel 8 van de Wet politiegegevens (Wpg) en worden daarom ook wel artikel 8-politiegegevens genoemd.

Volgens de wet moeten deze artikel 8-politiegegevens na vijf jaar worden verwijderd en na tien jaar worden vernietigd. Maar de politie wil de gegevens bewaren om ze eventueel te kunnen gebruiken voor onderzoek in cold cases. Daarom is in 2019 met instemming van de toenmalige minister van Justitie en Veiligheid en de Tweede Kamer besloten om dit soort gegevens niet te vernietigen, maar worden ze voor onbepaalde tijd bewaard.

De huidige minister van Justitie en Veiligheid Van Weel vroeg de Afdeling advisering van de Raad van State om voorlichting. Het gaat om informatie over mensen die niet worden verdacht van een strafbaar feit. De minister wil weten wat de randvoorwaarden zijn om dit soort gegevens voor tientallen jaren te bewaren.

Niet aanvaardbaar

Stop hier zo snel mogelijk mee, waarschuwt de Raad van State nu. Het is niet aanvaardbaar om bewust de bewaartermijnen van de wet te overtreden. Het gaat om een belangenafweging tussen het oplossen van cold cases en het belang van de bescherming van het privéleven. Volgens de minister kunnen de artikel 8-politiegegevens ondersteunend zijn in het onderzoek in cold cases, maar zij zijn daarin niet doorslaggevend. Er bestaan geen cijfers over hoe vaak het gebruik van deze data heeft geholpen om cold cases op te lossen. Het is daardoor niet mogelijk om aan te tonen dat het noodzakelijk is om ze langer te bewaren dan wettelijk toegestaan.

Niet evenredig

Aan de andere kant is het lang bewaren van gegevens van mensen die nergens van worden verdacht wel een vergaande inbreuk op hun rechten. ‘De Afdeling advisering concludeert op basis van de Grondwet, het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en het EU-Handvest dat het bewaren van alle artikel 8-politiegegevens voor enkele tientallen  jaren ten behoeve van het onderzoek naar cold cases niet evenredig is,’ aldus het advies.

Eerder kondigde Van Weel een herziening aan van het stelsel van de Wet politiegegevens en de Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens (Wjsg). Dat noemt de Raad van State een goed idee, met de kanttekening dat ‘ook in een nieuw stelsel een bewaartermijn een belangrijke waarborg [is] voor bescherming van het privéleven en persoonsgegevens’.