Politie herkent meer verdachten met nieuw algoritme

Door het gebruik van een nieuw algoritme bij gezichtsvergelijking heeft de politie vorig jaar meer verdachten herkend. Met behulp van 1033 beelden die van voldoende kwaliteit waren om te onderzoeken, werden 424 verdachten herkend. In 2022 waren dat er 104 van 913 beelden.

Beelden vergelijken

De politie is bevoegd een gezichtsvergelijking uit te voeren als de (mogelijke) identiteit van de persoon op een beelddrager een wezenlijke bijdrage levert aan het voorkomen, opsporen of vervolgen van strafbare feiten. Als er al een potentiële verdacht is, kan dit door twee afbeeldingen met elkaar te vergelijken. Is er nog geen potentiële verdachte, dan kan de politie een automatische vergelijking doen met behulp van de CATCH Strafrecht database (CATCH staat voor Centrale Automatische TeChnologie voor Herkenning van personen).

Met dit systeem worden beelden vergeleken met een database, waarin afbeeldingen van ongeveer 869.000 verdachten en veroordeelden zitten. Die beelden zijn gemaakt door agenten bij de aanhouding, maar het kunnen ook beelden zijn gemaakt door omstanders of slachtoffers. Daarnaast is er een database met afbeeldingen van vreemdelingen. De gezichtsvergelijking wordt ingezet bij bijvoorbeeld zedenzaken, moordpogingen of zware mishandeling. Maar ook bij wapenhandel, inbraak, vernieling en drugshandel.

Morfologische kenmerken

Een mogelijke match wordt altijd door mensen gecontroleerd. CATCH vergelijkt een opsporingsafbeelding met de beelden uit de databases en genereert een kandidatenlijst, die door de politiemedewerker wordt bekeken. Als die een potentiële match vaststelt,  gaan deze twee afbeeldingen naar twee andere medewerkers, die onafhankelijk van elkaar, op basis van morfologische kenmerken de mate van overeenkomsten en verschillen vaststellen. Ze kijken onder meer naar de vorm van de neus, lippen, oren en oogkassen en naar specifieke details zoals rimpels en de huid. Het gezamenlijk gewogen oordeel geldt als de conclusie van het onderzoek, die weer wordt gezien als een indicatie voor de opsporing.

Uitbreiding

De politie wil CATCH graag uitbreiden met een derde database, met beelden van verdachten die wel zijn vastgelegd, maar waarvan de identiteit niet bekend is. Met CATCH kan de politie deze beelden vergelijken met politiefoto’s van de verdachten en met behulp van FaceF1nder, andere gezichtsherkenningssoftware, kan worden bepaald waar iemand op beeld is vastgelegd.

Geen specifieke wetgeving

Er is nog steeds geen specifieke wetgeving voor het gebruik van gezichtsherkenningssoftware door de politie. Dat maakt het gebruik van de techniek omstreden. Zo pleitte de Nederlandse tak van Amnesty International onlangs voor een verbod op gezichtsherkenningstechnologie om demonstranten te identificeren. Er is soms cameratoezicht bij demonstraties en de demonstranten zeggen tegen Amnesty bang te zijn daardoor in databanken van de politie terecht te komen. Realtime gezichtsherkenning bij demonstraties wordt niet toegepast.

Begin 2024 meldde Nieuwsuur dat de minister de politie toestemming had gegeven om te experimenteren met gezichtsherkenningssoftware. Een interne beoordelingscommissie van de politie beoordeelt per aanvraag of het mag. Digitale burgerrechtenbeweging Bits of Freedom wil graag dat de Autoriteit Persoonsgegevens op het gebruik van gezichtsherkenningssoftware door de politie onderzoekt.