Integriteitsmoeheid

Integriteitsmoeheid. Dat woord kwam bij mij op toen ik de afgelopen weken door de kranten bladerde en door mijn tijdslijn op LinkedIn scrolde. Begrijp mij niet verkeerd: ik heb geen genoeg van het onderwerp. Ik verbaas mij alleen wel over het feit dat iedereen blijkbaar overal iets van moet vinden, zonder de feiten te kennen. Onbewust wordt daarmee bijgedragen aan integriteitsmoeheid. Maar ook aan het verminderen van de meldingsbereidheid en angst om het onderwerp ter sprake te brengen.

Neem bijvoorbeeld de kwestie van een vrouwelijke politiechef die eervol werd ontslagen wegens een verstoorde arbeidsverhouding. De Rechtbank Den Haag laat het ontslag in stand en het Algemeen Dagblad kopt: “Klap voor klokkenluiders: ex-politiechef die racisme bij korps aankaartte krijgt baan niet terug”. Diezelfde verontwaardiging zie ik de dagen daarna terug op LinkedIn. De uitspraak zou andere klokkenluiders ervan weerhouden misstanden te melden. Hier ben ik het niet mee eens. Ik vind namelijk dat de manier waarop media en professionals omgaan met dit soort uitspraken, klokkenluiders ervan weerhouden misstanden te melden.

Kent iemand de nuances van de uitspraak van de Rechtbank Den Haag? Namelijk dat de politiechef en de korpsleiding het wel degelijk eens waren over het feit dat grensoverschrijdend gedrag bespreekbaar moet zijn en zo nodig moet worden bestraft? Of dat een externe bemiddelaar was ingeschakeld, maar dat dit op niets was uitgelopen? Of meer in het algemeen: wat het juridisch kader is in een geval als dit? Partijen waren vooral verdeeld over de vraag hóe misstanden aan de kaak moeten worden gesteld. De politiechef vond dat haar boodschap zo belangrijk was dat de korpschef niet of nauwelijks eisen mocht stellen aan haar uitingen (onder meer op Instagram). De korpschef vond juist dat een ambtenaar met een leidinggevende functie op belangrijke en gevoelige dossiers als deze, strategisch(er) en in overleg moet werken om onrust te voorkomen en om het draagvlak voor verandering of maatregelen zo groot mogelijk te laten zijn.

En wat is u bijgebleven van een uitspraak van de Hoge Raad van vorige maand, over de docent bewegingsleer aan de toneelacademie in Maastricht die studentes een biltik en een massage had gegeven? Afgelopen week gaf ik een training en toen vertelde een van de deelnemers dat een docent niet kan worden ontslagen wegens grensoverschrijdend gedrag als een werkgever hem/haar onvoldoende heeft gewaarschuwd. Ook hieruit blijkt hoe belangrijk het is om goed over dit soort kwesties te communiceren. De betreffende docent was namelijk wel degelijk ontslagen. De vraag die centraal stond, was of hij desondanks toch recht had op een transitievergoeding (ja).

Het zou goed zijn als we ons allen – media, professionals en anderen die zich begeven in 'integriteitsland' – bewust zijn van onze rol. 

Overal waar mensen werken, kan ongewenst gedrag ontstaan en krijgen we te maken met (integriteits)dilemma’s (zie bijvoorbeeld ook het rapport van I&O Research dat afgelopen maand verscheen). Paradoxaal genoeg kan integriteitsmoeheid alleen voorkomen worden door er over te blijven praten. Daarmee voorkom je dat mensen de klok horen luiden zonder te weten waar de klepel hangt.