Verdubbeling OZB mag niet van het gerechtshof

Het gerechtshof Den Haag heeft de gemeente Vlaardingen teruggefloten nadat zij besloot de onroerendezaakbelasting (OZB) voor eigenaren van niet-woningen te verdubbelen. Hoewel de rechter in eerste aanleg oordeelde dat dit niet in strijd was met enig rechtsbeginsel, concludeerde het hof in hoger beroep dat er sprake was van willekeurige en onredelijke belastingheffing.

Twee tarieven

De procedure was aangespannen door een eigenaar van meerdere bedrijfspanden in Vlaardingen. De verhoging van de OZB-tarieven dateert al van 1 januari 2021. Tot dat moment hanteerde de gemeente twee verschillende OZB-tarieven voor niet-woningen: een tarief voor de eigenaar van het pand en een tarief voor de gebruiker. Die tarieven waren ongeveer gelijk, in het laatste jaar voor de wijziging respectievelijk 0,3631 procent en 0,3212 procent van de WOZ-waarde.

Verdubbeling

De gemeenteraad besloot dat eigenaren vanaf 1 januari 2021 opeens 0,7190 procent belasting moeten betalen, een stijging van 98 procent ten opzichte van 2020. Het belastingtarief voor de gebruikers van de panden, bijvoorbeeld de huurder, werd op ‘nul’ gezet. De reden: de gemeente wilde daarmee voorkomen dat leegstand zorgt voor een afname van de gemeentelijke inkomsten. Als er geen huurder is kon er immers geen OZB worden geheven. Een mooie bijkomstigheid is dat het nieuwe systeem leegstand tegengaat, althans volgens de gemeente.

Eerste aanleg

In eerste instantie kreeg de Vlaardingse ondernemer die naar de rechter stapte nul op het rekest. De rechtbank oordeelde dat de gemeente in haar recht stond. Het staat haar immers vrij om belastingen te heffen en onderscheid te maken tussen eigenaren en gebruikers. Ook oordeelde de rechtbank toen dat er geen sprake was van onredelijke of willekeurige belastingheffing. Het was namelijk gemotiveerd. ‘Door de belastingheffing volledig over te hevelen naar de eigenaren van niet-woningen heeft leegstand geen invloed meer op de inkomsteninstroom.’

'Volstrekt onvoldoende'

Echter is het hof een stuk strenger voor het lokale bestuur. Dat begint al bij het proces voorafgaande aan de belastingverdubbeling. ‘Niet, althans volstrekt onvoldoende, is onderzocht of de nadelige gevolgen evenredig zijn in verhouding tot de met het verdubbelingsbesluit te dienen doelen. Dat betekent dat het verdubbelingsbesluit onvoldoende is gemotiveerd.’ Verder concludeert het hof op basis van de door de gemeente aangeleverde gegevens dat er helemaal geen sprake is van minder leegstand sinds de invoering van de nieuwe belastingtarieven.

Te drastisch

Ondanks dat het hof begrijpt dat de nieuwe tarieven een stabielere inkomstenbron voor de gemeente betekenen, is in haar optiek onvoldoende rekening gehouden met de nadelige effecten voor de eigenaren van niet-woningen. ‘Het hof rekent de gemeente in het bijzonder aan dat sprake is geweest van een zeer drastische tariefsverhoging van het ene op het andere jaar en bijvoorbeeld niet van een stapsgewijze verhoging gedurende meerdere jaren.’ Het verweer van de gemeente, namelijk dat eigenaren de hogere belasting zelf kunnen doorvoeren naar hun huurders, beoordeelde het hof als onvoldoende.

Het hof verklaart de gemeentelijke belastingverordening gedeeltelijk onverbindend. Pandeigenaren moeten de OZB slechts betalen naar het tarief van het vorige jaar (2020) verhoogd met het algemene stijgingspercentage voor OZB-tarieven (3 procent). De gemeente Vlaardingen laat weten kennis te hebben genomen van de uitspraak te onderzoeken wat de consequenties hiervan zijn. 'Aan de hand daarvan beraden we ons op de vervolgstappen.'