Slecht nieuws

Weer slecht nieuws voor de gemeenten deze maand. De inflatie is dit jaar meer dan een procent hoger dan we in het voorjaar dachten.

Dat blijkt uit de nieuwste ramingen van het Centraal Planbureau (CPB). Het planbureau schatte de inflatie in het voorjaar op 4,0 procent; de nieuwe raming is 5,1 procent. De gemeenten krijgen daardoor dit jaar 450 miljoen euro te weinig inflatiecompensatie in het gemeentefonds. Want die compensatie wordt berekend in mei en wordt daarna niet meer aangepast.

Is dat een gevalletje-pech? Kan volgend jaar de raming in het voorjaar te hoog zijn en hebben de gemeenten dan mazzel? Die kans is heel klein. Want er is meer slecht nieuws. De afgelopen zeven jaren heeft het CPB de inflatie consequent onderschat. Alle zeven voorjaarsramingen waren te laag. Soms zelfs veel te laag. In 2019, 2021 en 2023 was de raming ongeveer 1,5 procent te laag. En in 2022 was de voorjaarsraming van de inflatie zelfs 2,1 procent te laag. Gemiddeld schat het planbureau de inflatie in het voorjaar 1,0 procent te laag.

Het helpt een beetje als het rijk de compensatie in september zou aanpassen. Want de inflatieraming van het CPB in september is gemiddeld 0,4 procent hoger dan in mei. Echter, ook alle zeven septemberramingen waren te laag – gemiddeld 0,6 procent te laag. De onderschatting van de inflatie in 2024 blijft dus niet beperkt tot 1,1 procent. De inflatiecompensatie in het gemeentefonds is dit jaar niet 450 miljoen euro te laag, dat kan oplopen tot 700 miljoen euro te laag. Of zelfs nog meer.

Het rijk belooft de gemeenten volledige compensatie van de inflatie maar geeft ruim een procent per jaar te weinig. Vier jaar onderschatting maakt dat de gemeenten twee tot drie miljard euro te weinig inflatiecompensatie krijgen. Een tweede ravijn dus, maar dan onzichtbaar – en daarmee extra verraderlijk. Dit mogen we niet laten gebeuren.

Dit moeten we voorkomen. Het CPB moet zijn ramingen verbeteren. En als dat niet lukt, moeten de gemeenten meer compensatie krijgen dan de ramingen van het planbureau in het voorjaar aangeven. Want de gemeenten mogen niet de dupe worden van de lage ramingen van het Centraal Planbureau. Het rijk moet zijn belofte van volledige inflatiecompensatie nakomen.