Europese Rekenkamer waarschuwt voor dubbele financiering

De Europese Rekenkamer (ERK) luidt de noodklok over het risico dat EU-middelen dubbel worden uitgegeven voor dezelfde acties. In een maandag gepubliceerd rapport stelt de ERK dat het nieuwe financieringsmodel van de EU, ontwikkeld in reactie op de coronapandemie, vatbaar is voor overlap met bestaande fondsen. Dit brengt de nodige risico's met zich mee, waarbij het geld onterecht dubbel wordt besteed.

Onvoldoende maatregelen

De Rekenkamer maakt zich zorgen over het herstelprogramma van de EU, de zogenaamde Recovery and Resilience Facility (RRF), een fonds van maar liefst 648 miljard euro. Dit fonds, opgezet om lidstaten te helpen herstellen van de economische gevolgen van de coronapandemie, opereert volgens een ander financieringsmodel dan traditioneel gebruikelijk is. Volgens de ERK heeft de Europese Commissie onvoldoende maatregelen getroffen om het risico van dubbele financiering te beperken.

Gaten in de controle

Het financieringsmodel van de RRF verschilt wezenlijk van dat van andere EU-fondsen. In plaats van financiering op basis van daadwerkelijk gemaakte kosten, wordt geld beschikbaar gesteld wanneer lidstaten mijlpalen en streefdoelen bereiken. Dit lijkt op het eerste gezicht een vereenvoudiging, maar volgens Annemie Turtelboom, het ERK-lid verantwoordelijk voor de controle, komt dit de bescherming van de financiële belangen van de EU niet ten goede. ‘De bestaande controlemechanismen zijn ontoereikend om het verhoogde risico op dubbele financiering af te dekken,’ aldus Turtelboom.

Groot risico voor misbruik

Traditionele EU-fondsen zoals het Cohesiefonds en de Connecting Europe Facility, die gericht zijn op onder andere transport- en energie-infrastructuur, hebben een begroting van respectievelijk 358 miljard en 34 miljard euro voor de periode 2021-2027. Het herstelprogramma financiert echter ook vergelijkbare projecten, met het risico op overlap.

De Europese Commissie heeft een systeem opgezet dat in theorie dubbele financiering zou moeten uitsluiten, maar in de praktijk schiet dit tekort. De verantwoordelijkheid voor het opsporen van dubbele financiering ligt grotendeels bij de lidstaten zelf, die veelal afhankelijk zijn van handmatige controles en eigen verklaringen van de ontvangers van EU-gelden. De auditinstrumenten zijn niet interoperabel, wat betekent dat verschillende IT-systemen van de EU-lidstaten elkaar niet kunnen ‘zien’. Omdat de uitbetalingen van het fonds zijn gekoppeld aan het behalen van nationale mijlpalen, heeft de Commissie geen volledig inzicht in de daadwerkelijke uitgaven op lokaal niveau. Dit creëert een ‘verantwoordingskloof’, aldus de ERK, die aangeeft dat betere coördinatie tussen de verschillende EU-fondsen en nationale uitgavenprogramma’s noodzakelijk is.