Links of rechts maakt niet uit voor lokale belastingen

Rechts stemmen omdat je de gemeentelijke belastingen te hoog vindt? Of juist links, omdat er dan meer geld wordt uitgetrokken voor lokale voorzieningen? Het heeft geen enkele zin. Of je nu links of rechts stemt, lokale lasten veranderen niet, zo blijkt uit onderzoek van Maarten Allers en Harm Rienks van de Rijksuniversiteit Groningen.

Geen effect

Linkse partijen kiezen voor hogere belastingen en meer gemeentelijke voorzieningen, terwijl rechtse partijen juist kiezen voor lagere belastingen en een kleinere overheid. Dat is althans wat vaak wordt gedacht. Maar in de praktijk blijkt dat de politieke samenstelling van gemeenteraden of colleges geen enkel effect heeft op de hoogte van de gemeentelijke belastingen. Of de VVD nu daarin sterk is vertegenwoordigd of de SP, het belastinggebied wordt niet bijgestuurd.

Hoge eisen

Ook de onderzoekers zelf zijn verrast door deze uitkomsten.  ‘Dit roept vragen op over de lokale democratie. Een van de fundamentele politieke keuzes waarover burgers zich tijdens gemeenteraadsverkiezingen kunnen uitspreken is de hoogte van de overheidsuitgaven en de bijbehorende lasten voor de burger. Als onze stem daar geen invloed op heeft, hebben kiezers op andere terreinen dan wél invloed? Gemeenten zijn medeverantwoordelijk voor essentiële beleidsopgaven, zoals de energietransitie en de woningbouw. Die opgaven stellen hoge eisen aan de lokale democratie,’ stelt Rienks.

Verkiezingen

Allers en Rienks, beiden verbonden aan het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO) van de Groningse universiteit, bestudeerden zes gemeenteraadsverkiezingen tussen de jaren 1998 en 2021. Ze constateerden dat de samenstellingen van de raad en het college regelmatig veranderde. Op basis van wat mensen denken over linkse en rechtse partijen zou dit dus gevolgen moeten hebben over lokale lasten, maar of het nu ging om de manier waarop de lasten worden verdeeld tussen huurders en woningeigenaren of riool- en afvalstoffenheefingen, er bleek geen verandering op te treden in het lokale belastinggebied.

Impopulair

De conclusie is volgens de onderzoekers weliswaar verrassend, maar ook weer niet geheel onverklaarbaar. Een mogelijke reden zou kunnen zijn dat het verhogen van belastingen en het bezuinigen op overheidsvoorzieningen om belastingen te kunnen verlagen, impopulaire maatregelen zijn, waar partijen zeker in verkiezingstijd zich liever niet aan wagen. Daarbij leveren gemeentelijke belastingen en heffingen maar een klein deel van de totale gemeentelijke inkomsten op. Dat maakt het makkelijker voor lokale politici om niet te ingrijpend hiermee om te gaan.