Grootschalige fraude met coronaherstelfonds

Onderzoek naar de besteding van het Europese coronaherstelfonds bracht in Italië een fraude aan het licht van honderden miljoenen euro’s. Het land gaat de regels voor aanbesteding van overheidsopdrachten verder aanscherpen.

600 miljoen

Onderzoek naar malversaties met het coronaherstelfonds van de Europese Unie resulteerde vorige week in de arrestatie van 22 verdachten. Zij zouden circa 600 miljoen euro hebben weggesluisd, bedoeld om de Italiaanse economie na de coronapandemie weer op gang te brengen. De verdachten die werden opgepakt in Italië, Oostenrijk, Roemenië en Slowakije zouden valse bedrijfsbalansen hebben gebruikt bij het aanvragen van de steunfondsen. 

Spanje

Italië stond al op de eerste plaats in de EU wat betreft het aantal onderzoeken dat het EOM heeft geopend naar de besteding van de coronagelden. Van alle 206 onderzoeken die het EOM eind 2023 op zich had genomen, hadden 179 betrekking op Italië. Op ruime afstand volgden Oostenrijk (33), Roemenië (8), Frankrijk en Portugal (3), Kroatië en Griekenland (2). Vooral de afwezigheid van Spanje in de lijst is opmerkelijk. Dat land heeft samen met Italië veruit het meest geprofiteerd van de coronaherstelfondsen van de Europese Unie.

Discriminatie

Het onderzoek naar Italiaanse malversaties werd door het EOM geïnitieerd en uitgevoerd door de Italiaanse financiële politie (Guardia di Finanza), onder toezicht van de Europese officier van justitie voor Italië Andrea Venegoni. ‘Het is niet de bedoeling om een ranglijst te maken van de beste en de slechtste staat’, verklaarde Venegoni eerder. ‘Elk land gebruikt zijn eigen onderzoeksmethodiek omdat er geen Europese politie is. Daarom hebben wij het onderzoek uitgevoerd volgens de Italiaanse methodes.’ De ongelijksoortigheid van de onderzoeken creëert volgens Venegoni automatisch discriminatie tussen de ene staat en de andere.

Wake-up call

De Italiaanse uitkomsten vormen voor Europa een wake-up call. In totaal werd door de EU 750 miljard euro vrijgemaakt om Europa uit de pandemische crisis te halen. Individuele landen moesten zo duurzamer en veerkrachtiger worden en beter voorbereid op de uitdagingen van de ecologische en digitale transitie. Italië ontving bijna 200 miljard euro uit Europese middelen. Eerder al schatte het EOM de schade als gevolg van fraude in heel Europa op ongeveer 1,8 miljard.

Aangescherpt 

Inmiddels heeft Italië de regels voor aanbestedingen van overheidsopdrachten aangescherpt. Die moeten effectiever en transparanter worden, met de nadruk op een betere kwalificatie van marktpartijen en het voorkomen van het risico op infiltratie door de georganiseerde misdaad. Nederland ontving in 2022 in totaal 4,7 miljard uit het coronaherstelfonds. Ongeveer de helft gaat naar maatregelen tegen klimaatverandering en een kwart naar digitalisering.

Lees het hele verhaal deze week in BB07.