Inzicht krijgen in drukte door locatiedata te kopen?

Er is een nieuwe versie uit van de Interprovinciale Gids Digitale Ethiek. De gids is geschreven door de Werkgroep Ethiek en Digitale Transformatie van het Interprovinciaal Overleg (IPO) en bevat tips, instrumenten en voorbeelden van ethische digitaliseringsvraagstukken.

Drukte inschatten

Hoe druk is het op mooie dagen in recreatiegebieden? Om daarachter te komen, moest de provincie Utrecht het tot voor kort doen met schattingen van lokale experts. Gevolg: de verkregen informatie was niet altijd betrouwbaar en actueel. Het is goed mogelijk om accuratere data te verkrijgen met behulp van een instrument dat een groot deel van de recreanten toch al met zich meebrengt: de smartphone. Maar is het ook wenselijk? Gebruikers weten vaak helemaal niet dat hun locatiegegevens door telefoonapps worden doorverkocht. Kan de provincie die gegevens dan wel inzetten om inzicht te krijgen in de bezoekersaantallen?

Zomaar een casus uit de Interprovinciale Gids Digitale Ethiek, waarvan onlangs een vernieuwde versie verscheen. Utrecht koos uiteindelijk voor een pilot met tellingen van een dienstverlener die via diverse Nederlandse apps, locatiegegevens van telefoons koopt om bezoekersaantallen in kaart te brengen. Elke kwartier geeft het model een betrouwbare schatting van het aantal personen in een gebied, zonder dat het hun privacy schaadt. De pilot moet bepalen of dit een bruikbare methode is voor de provincie.  

Waarden in het geding

De Interprovinciale Gids Digitale Ethiek laat per casus zien welke waarden er in het geding waren (in dit geval transparantie , effectiviteit en doelmatigheid, autonomie, innovatie, legitimiteit) en welke ethische overwegingen er speelden. In dit geval: een te groot aantal bezoekers zorgt mogelijk voor schade aan de natuur, onveilige parkeersituaties en andere narigheid voor de recreanten. Dat zijn de argumenten om meer inzicht in de drukte te willen, zodat de provincie maatregelen kan nemen als het te druk dreigt te worden. Aan de andere kant zijn bezoekers zich er niet bewust dat hun locatiegegevens worden gebruikt én weet de provincie niet exact hoe de dienstverlener te werk gaat.

De betrokken beleidsadviseurs, een privacy officer en een data-adviseur, gebruikten een vragenlijst uit een eerdere versie van de Interprovinciale Gids Digitale Ethiek om de ethische dillema’s in kaart te brengen. Ze kwamen tot de slotsom dat ze uitvoerig zullen communiceren over het verzamelen van locatiedata op de website met de resultaten van de druktemetingen. Omdat het een pilot was, werd besloten dat er pas extra vereisten op het gebied van informatiebeveiliging zouden gelden als de data structureel worden afgenomen. De gedeputeerd werd nadrukkelijk gevraagd om met beide besluiten en risico’s akkoord te gaan.

Voor bestuurders en professionals

Behalve praktijkvoorbeelden van provincies bevat de gids basisinformatie over digitale ethiek, publieke waarden en bruikbare ethische instrumenten. Daarnaast gaat er een hoofdstuk in op het inbedden van publieke waarden in organisaties. De gids is bedoeld voor bestuurders en professionals bij provincies.