Recordaantal wethouders stopte ermee

Vorig jaar traden maar liefst 225 wethouders terug als gevolg van politieke vertrouwensbreuken, persoonlijke keuzes of een haperende gezondheid. Sinds het jaarlijkse Wethoudersonderzoek van De Collegetafel in opdracht van Binnenlands Bestuur in 2002 werd gestart, was dat aantal niet zo hoog.

Persoonlijke reden

Vooral het aantal wethouders dat om persoonlijke reden stopte (44) was daar debet aan. Ze haakten af omdat zij meer tijd voor hun gezin, familie en privéleven willen, en omdat zij tijd wensen om zich te bezinnen op een nieuwe loopbaanstap. Bovendien zetten in 2024 ook nog eens 38 wethouders om gezondheidsredenen een stap terug. De belangrijkste oorzaken zijn ziekte, oververmoeidheid, bedreigingen, een gebrek aan noodzakelijke energie en te zware fysieke en mentale belasting.

Gezondheid

Dat aantal van 38 is bijna even hoog als in 2023: toen stopten 41 wethouders tijdelijk of definitief omdat hun gezondheid hen in de steek liet. Tel je de cijfers van beide jaren bij elkaar op, dan zijn er nog nooit zo veel wethouders om gezondheidsredenen afgetreden als in de huidige collegeperiode.

Vertrouwensbreuken

Als het gaat om politieke vertrouwensbreuken was 2024 voor wethouders een slecht, maar geen zwart jaar. Er kwamen 94 wethouders tijdelijk of definitief tussen de wielen als gevolg van een politieke vertrouwensbreuk. Met dat aantal scoort het jaar 2024 een achtste plek op de jaarranglijst van
politieke valpartijen, zo blijkt uit het Wethoudersonderzoek 2024. Ter vergelijking: in het recordjaar 2004 kwamen er in totaal 157 wethouders ten val.

Asiel

Hoewel het asielvraagstuk afgelopen zomer de opmaat vormde tot de val van het kabinet-Rutte, leidde de opvang van vluchtelingen in slechts twee gemeenten tot een politieke breuk in de coalitie: Castricum en Noardeast-Fryslân. Opvallend is dat de VVD in een vijftal gemeenten (Almere, Goirle, Kerkrade, Lochem en Waterland) uit de coalitie en college stapte uit onvrede over het te voeren bezuinigingsbeleid.

Integriteit

Integriteit – altijd een spraakmakende ­valfactor – bleek in 2024 alleen in Schouwen-Duiveland een reden voor het gedwongen vertrek van een wethouder. De eerste vrouwelijke SGP-wethouder Paula Schot verdween van het toneel vanwege het niet-naleven van regels bij de verbouw van haar woning. Spraakmakend was ook het vertrek van Sanneke Vermeulen (VVD) in Roosendaal. Zij voelt zich onveilig in het college. Het leidt vervolgens tot het vertrek van haar collega Arwen van Gestel (VLP) die van pestgedrag wordt beschuldigd.

Andere baan

Ten slotte waren er nog 49 wethouders die een andere baan verkozen of om andere redenen (zoals zwangerschap of het einde van een interim-verband) hun wethouderschap moesten opgeven.

Diepe impact

‘Het wethouderschap is meer dan een ambt; het is een manier van leven die diepe impact heeft op de persoonlijke sfeer’, reageert directeur van de Wethoudersvereniging Jeroen van Gool op het Wethoudersonderzoek 2024. ‘Dit onderzoek laat pijnlijk duidelijk zien hoe veeleisend het wethouderschap is. Naast politieke druk spelen ook de balans tussen werk en privé en gezondheid een steeds grotere rol bij het vertrek van wethouders.’

Ruimte

Van Gool benadrukt dat de uitdagingen van vandaag reflectie en ruimte vragen: ‘Om het ambt toekomstbestendig te maken, is voortdurende ondersteuning en opleiding onmisbaar.’ De Wethoudersvereniging roept op tot een breed debat over modernisering van de verlof- en steunregelingen, zodat wethouders de ruimte krijgen om duurzaam te blijven functioneren.

Lees het hele Wethoudersonderzoek deze week in BB01 (inlog).