‘Als je niet kunt veranderen, is het functie elders’

‘Als je niet kunt veranderen, dan hoor je niet in deze organisatie. Dan is het functie elders’, zegt de Amsterdamse wethouder Hester van Buren (PvdA) over leidinggevenden die niet mee willen werken aan een cultuurverandering in de organisatie, in reactie op de resultaten van een recent onderzoek naar ongewenst gedrag binnen de gemeentelijke organisatie van het Verwey-Jonker Instituut onder 6900 medewerkers. ‘Ik zeg het heel hard, maar dat bedoelen we met normeren.’

Diep in de organisatie

Uit het onderzoek dat twee weken geleden werd gepresenteerd bleek dat ruim de helft van de medewerkers van de gemeente Amsterdam de afgelopen twaalf maanden ongewenst gedrag heeft ervaren in de vorm van pesten, vernedering en/of uitsluiting. Bij medewerkers met een niet-Europese achtergrond of lager opleidingsniveau ligt het op 60 procent en onder non-binaire respondenten ervoer bijna 80 procent seksuele intimidatie in het afgelopen jaar. GroenLinks-raadslid Jenneke van Pijpen stelde destijds vast dat het ‘diep in de organisatie’ zit. ‘Ik hoop echt dat mensen erop vertrouwen dat hier wat mee gebeurt’.’ Daarmee verwees zij naar de vele ambtenaren die niet geloven dat de gemeente in staat is om de werkcultuur te veranderen, meldde Het Parool.

Cultuurrevolutie nodig

Ook andere partijen lieten zich niet onbetuigd. Volgens het enige CDA-raadslid Rogier Havelaar is er eerder een ‘cultuurrevolutie’ dan een cultuurverandering nodig. Raadslid Judith Krom van de Partij voor de Dieren eiste op korte termijn een ‘grondig plan van aanpak’ van de wethouder. Sheher Khan, fractievoorzitter van Denk, verwacht dat gemeentesecretaris Peter Teesink en wethouder Van Buren meteen actie ondernemen tegen leidinggevenden. Gevallen van discriminatie moeten worden onderzocht en daar moeten gevolgen aan worden verbonden, ‘waarbij ontslag tot de mogelijkheden moet behoren’. Volt vond het positief dat de gemeente een stap naar voren heeft gezet door het te laten onderzoeken, maar vindt dat het probleem voor Van Buren wel ‘topprioriteit’ moet zijn.

Prestatieafspraken maken

Voor wethouder zij de problemen binnen de organisatie inderdaad ‘topprioriteit’, zei ze afgelopen dinsdag in het commissiedebat over het rapport. ‘Net als voor het gemeentelijk managementteam en het hele college’, citeert Het Parool haar. ‘Maar het zal niet opgelost zijn aan het eind van mijn collegeperiode. Wel hoop ik dat het drastisch beter wordt. Het is ook geen specifieks Amsterdams probleem.’ Leidinggevenden zullen worden geholpen om cultuurverandering teweeg te brengen en ook trainingen krijgen. Als iemand ongewenst gedrag toont, zal hierop worden ‘gehandeld’ en er worden prestatieafspraken gemaakt met leidinggevenden over de samenstelling van hun teams.

Te lang gesudderd

De wethouder wees erop dat het afgelopen jaar al meerdere keren leidinggevenden zijn geschorst of ontslagen wegens ongewenst gedrag en beloofde de gemeenteraad hier voortaan periodiek over te rapporteren. ‘Sanctioneren is belangrijk. Met alles wat nu bovenkomt, hebben zaken misschien te lang gesudderd.’ Dat betekent dat afdelingen wellicht ook anders moeten worden ingedeeld, omdat leidinggevenden teveel mensen onder zich hebben. Het probleem van discriminatie en uitsluiting oplossen doe je niet met een paar ingrepen, een goed gesprek en een training, zegt de wethouder verder. ‘Het gaat om het doorbreken van een organisatiecultuur die al veel langer speelt.’ Er zijn ook partijen die bij diversiteit en inclusie spraken over ‘onzinnig woke-gedoe’, memoreerde Van Buren. Diezelfde partijen vragen zich nu geschokt af hoe deze resultaten mogelijk zijn. ‘De winst van deze onderzoeken is dat iedereen, van links tot rechts, nu het probleem onderkent in de gemeenteraad.’