‘Voorkom kloof door hybride werken’

Bij de vormgeving van hybride werken binnen organisaties is een goede balans tussen zeggenschap en maatwerk nodig, zodat op basis van overleg en gezamenlijke afspraken met ieders overwegingen rekening kan worden gehouden. Dat schrijft de Sociaal-Economische Raad (SER) in een advies aan het kabinet over hybride werken.

Kansen benutten

‘Hybride werken? Dat regelen we samen. In goed overleg en op een manier die past bij de werknemer en de werkgever.’ Dat is de kern van een advies van de SER over hybride werken dat donderdag werd aangeboden aan het kabinet. Hybride werken, dus plaats- en tijdsonafhankelijk (deels op kantoor en deels daarbuiten) is na corona binnen organisaties overduidelijk bezig aan een opmars, constateert de raad. De SER bracht haar advies aan het kabinet uit om de kansen van hybride werken, zoals een betere werk-privébalans, minder reistijd, meer productiviteit en minder kosten, te blijven benutten en risico’s te ondervangen.

Concrete stappen zetten

‘De toekomst van werken gaat er fundamenteel anders uit zien dan dat we in het verleden gewend waren’, stelt scheidend SER-voorzitter Mariëtte Hamer. Om kansen van hybride werken te kunnen benutten moet het kabinet volgens haar concrete stappen zetten, ‘zodat werknemers voldoende zeggenschap hebben over waar en wanneer zij werken en werkgevers voldoende mogelijkheden hebben tot maatwerk om hybride werken binnen organisaties goed vorm te kunnen geven’.

Redelijkheid en billijkheid

De SER adviseert ook om collectieve afspraken te maken over hybride werken met de OR, via de personeelsvertegenwoordiging of via een cao. Als er geen collectieve afspraken zijn, is het advies om verzoeken van werknemers tot wijziging van de arbeidsplaats binnen de Wet flexibel werken te toetsen aan het criterium van redelijkheid en billijkheid. Zo kunnen alle overwegingen en belangen van de werknemer en de werkgever bij hybride werken worden meegenomen. ‘Dit biedt werknemers meer zeggenschap over hybride werken en biedt werkgevers tegelijkertijd ruimte voor maatwerk binnen hun organisaties.’

Kloof voorkomen

Het kabinet zou het wetsvoorstel ‘Werken waar je wilt’ moeten aanpassen in lijn met het SER-advies en juiste randvoorwaarden moeten creëren voor digitalisering, arbeidsomstandigheden en fiscale regels om hybride werken binnen organisaties goed vorm te kunnen geven. De SER wijst erop dat door technologisering en digitalisering hybride werken in de toekomst voor meer werknemers en werkgevers mogelijk kan worden. ‘Het is belangrijk dat wet- en regelgeving en nieuwe instrumenten werkgevers en werknemers ondersteunen en zij met de overheid goede afspraken maken over hoe hybride werken, voor wie dat wil en kan, kan worden gerealiseerd. Daarbij moet rekening worden gehouden met de grote groep werkenden die niet hybride kan of wil werken. Een kloof tussen mensen die wel en niet hybride kunnen werken moet worden voorkomen.’

Goede balans

Werkgevers en werknemers kunnen zowel positieve als negatieve gevolgen ondervinden van hybride werken, stelt de SER verder vast, maar de mate waarin verschilt per individu en organisatie en hangt af van de vormgeving van hybride werken binnen organisaties. De SER heeft diverse uitgangspunten hiervoor geformuleerd: er moet een goede balans zijn tussen zeggenschap en maatwerk, hybride werken moet op basis van overleg tussen werkgever en werknemer worden gerealiseerd, er moet op basis van vertrouwen en verantwoordelijkheid worden gewerkt, het werken moet gezond gebeuren en zoveel mogelijk bijdragen aan het welzijn van de werknemers. Daarnaast moet worden gelet op sociale cohesie en zoveel mogelijk mensen moeten de kansen van hybride werken kunnen benutten.

Regelgeving

Ook rond regelgeving over hybride werken doet de SER in het advies diverse aanbevelingen. Plaats- en tijdonafhankelijk werken vraagt om 'verduidelijking van de juridische kaders'. Daarnaast is het van belang in te zetten op preventie van fysieke en mentale klachten door vergroting van deskundigheid en handhaving bij gezond en veilig hybride werken. Voor specifieke groepen werkenden, waaronder grenswerkers en werkenden met een beperking, is steun nodig en ruimte om collectieve afspraken te maken.

Positieve gevolgen

Verder beveelt de SER aan om de (digitale) infrastructuur, vaardigheden en cybersecurity te verbeteren die nodig zijn om hybride werken beter en veiliger te doen. Het kabinet zou fiscale regelingen eenduidiger moeten maken en ervoor zorgen dat die meer ruimte bieden voor hybride werken. Ook zou het kabinet de positieve gevolgen van hybride werken op het milieu en filevorming moeten onderzoeken en de verruiming van mogelijkheden om hybride te werken moeten ondersteunen, onder andere door de ontwikkeling van de regio’s te stimuleren. Tot slot adviseert de SER om kennis en advies over hybride werken te verspreiden en beschikbaar en toegankelijk te maken.