Prijzenslag (5) Hier krijgt hoge nood prioriteit

'De beschaving van een samenleving valt af te meten aan de wijze waarop ze omgaat met dieren,’ zei Ghandi al. Kijk je naar gemeenten in Nederland dan zou je kunnen zeggen: ‘De beschaving van een gemeente valt af te meten aan de hoeveelheid openbare toiletten voor de burger in hoge nood’. En om bestuurders hieraan te herinneren reikte de Maag Lever Darm Stichting onlangs de eretitel ‘Koplopergemeente openbare toiletten’ uit. Deze award heeft misschien wat minder statuur dan de gemiddelde gemeenteprijs, maar is zeker niet minder belangrijk. Bovendien heeft de winnende gemeente minder met woorden en meer met daden.

Zeiknota
Tientallen prijzen zijn er jaarlijks te vergeven bij de overheid. Denk aan de beste werkgever, de gemeente die zich het beste inzet voor vluchtelingen, de beste jonge ambtenaar of de beste gemeente om in te wonen. Binnenlands Bestuur zet in de serie ‘Prijzenslag’ de komende tijd wat grote en kleine bekroningen uit de publieke sector op een rij. En Rotterdam blijkt de gemeente met het beste openbare toilettenbeleid te zijn. Dat lijkt een klein prijsje, maar het is een prachtige bekroning op een groot plan: ‘de zeiknota’. Uit de koker van wethouder Eerdmans, uitgevoerd door projectmanager Rob Zwinkels.

'Revolving toilets'

Rotterdam investeert miljoenen in het plaatsen van innovatieve ‘revolving toilets’. Zelfreinigende wc’s die door een Rotterdams bedrijf ontworpen zijn. ‘Binnen 17 seconden is het toilet schoon. Je wilt namelijk niet eerst twee minuten wachten, helemaal niet als er al een rij staat. ‘Iedereen is gebaat bij sanitaire voorzieningen op loopafstand’, is de overtuiging van Zwinkels. ‘In Nederland staan we er wat dat betreft nog niet zo goed voor, maar het verbetert gelukkig. Ik vergelijk het wel eens met roken. Daar was ook een enorme mentaliteitsverandering voor nodig. Maar nu is het allang niet meer acceptabel om binnen ergens een shaggie op te steken’, schetst hij. ‘Binnenkort is het ook niet meer acceptabel om verder dan 500 meter te moeten lopen voor een toilet. Die knop moet gewoon om bij gemeenten’

Slecht geregeld

En dat is een toekomstbeeld dat de Maag Lever Darm Stichting enorm toejuicht. ‘Op dit moment blijft 1 op de 4 buikpatiënten of mensen met incontinentie regelmatig of zelfs helemaal thuis uit angst om geen toilet te vinden’, aldus de stichting. ‘In Nederland is het slechter geregeld dan in veel buitenlandse landen. Neem bijvoorbeeld het Nette Toilette initiatief in Duitsland waarbij ruim 300 gemeenten zich inmiddels hebben aangesloten. De gemeente geeft winkeliers en horeca een vergoeding voor onderhoud en beheer als zij hun toilet openstellen voor publiek.’ De gemeente Rotterdam is al bezig met een pilot die hierop geïnspireerd is: ‘Propere plees’.

Oproep VNG

Ook de landelijke politiek lijkt steeds meer doordrongen van de noodzaak. Een motie van Vera Bergkamp (D66) werd eerder dit jaar unaniem werd aangenomen door de Tweede Kamer. In deze motie roept Bergkamp het kabinet op om het aantal toiletten en de toegankelijkheid van toiletten te vergroten. De parlementariër wil dat de Tweede Kamer in gesprek gaat met VNO-NCW, MKB Nederland en de Vereniging voor Nederlandse Gemeenten (VNG). VNO-NCW en MKB Nederland kunnen de winkeliers, bedrijven en horecaondernemers mobiliseren en stimuleren om hun toilet open te stellen voor publiek. VNG kan gemeenten oproepen om in actie te komen en te zorgen dat de toegankelijkheid en het aantal toiletten goed wordt geregeld.

Voorbeeld volgen

Directeur Bernique Tool van de Maag Lever Darm Stichting gunt de havenstad de prijs ‘Koplopergemeente openbare toiletten’ van harte. ‘Rotterdam is sinds eind 2016 zeer voortvarend bezig om de stad een stuk toiletvriendelijker en daarmee gastvrijer te maken. Daar zijn we enorm blij mee’, aldus Tool. ‘Met elkaar moeten we ervoor zorgen dat straks iedereen, buikpatiënt of niet, met gerust hart een dagje op pad kan, omdat overal voldoende toiletten zijn. We hopen dat veel gemeenten het voorbeeld van Rotterdam volgen.

Onlangs een opmerkelijk(e) prijs(je) voor gemeente, ambtenaar of bestuurder tegengekomen of misschien zelfs gewonnen? Laat het weten: ewalstra@binnenlandsbestuur.nl