Lampje

Positieve privé-ervaringen met handhavers heb ik weinig. Als ik in mijn jeugd met mijn broers over straat liep, voelde ik hun ogen priemen in de rug. Dat gevoel kwam recentelijk bij me terug, toen ik door Zaanse handhavers tegemoet getreden werd.

Ik stond met de ‘Ombulance’ vlakbij het stadhuis. Daar zou ik bewoners bevragen op hun ervaringen met de gemeentelijke diensten, waarbij mijn aanwezigheid was aangekondigd. Dus toen ik het duo zag, stak ik de hand uit. Maar de twee keken argwanend naar de hand. Alsof ze het niet vertrouwden. En dit leidde tot een ‘mail-op-hoge-poten’ van mij richting de gemeente.

Mijn brief leverde een ietwat geïrriteerd ambtelijk hoofd op, Marcel. Hij belde me op en nodigde me uit om het ‘erover te hebben’. En het cliché dat een goed gesprek heelt, werd glansrijk bevestigd. Ik trof hier een goed luisterende, deskundige ambtenaar. Iemand die zich niet ging verdedigen, die toonde te kunnen reflecteren en ook mij wist uit te nodigen om te reflecteren op mijzelf. De schurende ervaring op straat, stond op het punt om te gaan glanzen. Want het contact leidde ertoe dat ik samen met een onderzoeker een avond meeliep met handhavers. En ik moet bekennen: die hebben mijn hart gestolen.

De Zaanse handhavers, gemiddeld 30 jaar, behoren tot de meest gewilde buitengewoon opsporingsambtenaren in de regio. Dat komt doordat Zaanstad fors investeert in het opleiden van deze mensen. Ja, de datagestuurde manier van werken viel me op. Maar dit was niet de vonk die oversloeg. Het waren de jonge ambtenaren zelf. Ambtenaren zoals Michelle (22).

Rijdend door de straten in een zichtbaar witte Hyundai met ‘handhaving’ op de zijkant, vertelden ze me over hun werk. Zo vertelde de handhaver in opleiding (19), hoe hij een meisje te hulp schoot dat net haar polsen haar doorgesneden, en hoe hij haar zag doodbloeden voor zijn ogen. ‘In ons werk zien we best bizarre dingen’, vertelde hij me. En Michelle, het stuur losjes in handen, vertelde hoe ze geweld moest toepassen, en daar slecht van sliep. Maar ze deelden ook de humorvolle kanten van het werk. Zoals beslagen autoramen van stelletjes in het Zaanse havengebied.

Een terloopse opmerking van Michelle raakte me. Want we zagen auto’s die verkeerd geparkeerd stonden. Maar we zagen ook dat er nauwelijks officiële parkeerplekken waren. Ze legde uit dat de mensen morgenochtend weer vroeg uit de veren moesten, dat ze geen parkeerplek kunnen vinden. Daarom ging ze niet handhaven. Want: ‘Ik vergeet mijn menselijkheid niet.’

En die menselijkheid zag ik ook toen we langs een fietser reden zonder lamp. Michelle trapte op de rem. Je zag dat de man op de fiets schrok. Maar wat gebeurde, verraste niet alleen de man, maar ook mijzelf. De Zaanse handhavers gaven de man twee lampjes en zeiden: ‘Deze lamp kan voor en deze kan achter.’

Terugblikkend op mijn Zaanse ervaringen bedenk ik me nu het volgende: klaagt iemand over uw gemeentelijke handhavers? Laat ze dan een avondje meelopen.