‘Loyaliteit betekent niet: je mond houden’
Anne Hofstede adviseert activistische ambtenaren eerst gelijkgestemden te zoeken binnen de organisatie, want ‘in je eentje ga je nat’.
Al in 2019 was Anne Hofstede, communicatieprofessional bij de gemeente Amsterdam, betrokken bij een ambtenarenactie tegen investeringen van pensioenfonds ABP in fossiele brandstoffen. ‘Bestuurders spraken hun steun uit en wij mochten buiten werktijd actievoeren. Onze petitie leverde 3.000 handtekeningen op, waarvan 2.000 van Amsterdamse ambtenaren.’
De overheid worstelt met het behalen van haar klimaatdoelen. Wat doe je als ambtenaar, gebonden aan de ambtseed, als je vindt dat er een tandje bij moet? Binnenlands Bestuur sprak met een aantal ambtenaren over hun activisme, buiten én binnen het werk. Deel 1: Anne Hofstede, werkzaam als communicatieprofessional bij de gemeente Amsterdam. Lees ook deel 2, deel 3 en deel 4.
Grootste klimaatsucces
‘Het probleem met activisme op het werk is dat je vaak alleen bent, zeker in een grote organisatie’, merkt Hofstede op. Met dit groepje konden ze samen iets doen. Met succes, want uiteindelijk ging het ABP overstag. ‘Op de klimaattop in Glasgow noemde de Nederlandse klimaatgezant dit het grootste Nederlandse klimaatsucces ooit. Dat smaakte naar meer.’
Kijk naar je handafdruk
Ook op het stadhuis zet Hofstede zich in voor het klimaat. ‘Je kunt in je privéleven duurzame keuzes maken om je ‘voetafdruk’ te verkleinen, maar kijk ook naar je ‘handafdruk’: je invloed in je werk. Zeker in een grote organisatie kun je veel impact hebben.’ Toen vorig jaar uit een rapportage bleek dat de gemeente haar eigen klimaatdoelstellingen niet zou halen, stuurden Hofstede c.s. een brandbrief naar het gemeentelijk managementteam (GMT). ‘We uitten onze zorgen over het niet behalen van de doelen, gezien onze ambtseed, waarin wij beloven voor het welzijn van alle Amsterdammers te zorgen.’
Ambtelijk ongehoorzaam
De brandbrief werd binnen de organisatie 1.200 keer ondertekend. Kritiekpunt was dat de initiatiefnemers illegaal de hele organisatie hadden gemaild. ‘Dat was het ambtelijk ongehoorzame deel. Daarvoor hebben we een standje gehad.’ Daarna pakte het GMT de zorgen voortvarend op, onder meer door klimaatevents voor alle medewerkers te organiseren en ambities te formuleren om de doelen toch te behalen. ‘Wij zien onze rol nu vooral als signalerend. We blijven de voortgang kritisch volgen.’
Zoek gelijkgestemden
Hofstede kent de kritiek op ambtelijk activisme, namelijk dat ambtenaren zich er verre van zouden moeten houden. Ze voelt zichzelf juist heel loyaal. ‘Loyaliteit betekent niet: je mond houden. We zijn loyaal, want we wijzen op wat is afgesproken en beloofd, maar niet wordt uitgevoerd. De gemeente Amsterdam staat ervoor open dat je je uitspreekt, mits je het bestuur niet afvalt.’ Ze adviseert activistische ambtenaren eerst gelijkgestemden te zoeken binnen de organisatie, want ‘in je eentje ga je nat’. ‘Kijk naar de organisatiedoelen, signaleer het verschil met de realiteit, creëer een kerngroep en maak een petitie. Dat is een veilige manier. Probeer binnen de lijntjes van de organisatie te kleuren.’
Lees de volledige weergave in Binnenlands Bestuur nr. 12 van deze week.
Dankzij onzinnige acties (het vizier vooral op instellingen en bedrijven) van een beperkt aantal Amsterdamse ambtenaren is het ABP inderdaad gezwicht met het gevolg dat er via versnelde aandelenverkoop enorme rendementsverliezen zijn geleden. De zwijgende meerderheid werd/wordt door het ABP helemaal niet gehoord. Premiebetalers/gepensioneerden zijn/worden de dupe van dit soort domme acties en besluiten.