Afname loonkloof gaat ‘te langzaam’

‘De cijfers van Eurostat laten duidelijk zien dat er in Nederland geen sprake is van een gelijkwaardige positie tussen vrouwen en mannen op de arbeidsmarkt’, reageert demissionair minister Karien van Gennip op Kamervragen van Romke de Jong en Sjoerd Warmerdam (D66). Nederlandse vrouwen verdienen gemiddeld 13,5 procent minder dan mannen, blijkt uit recente cijfers van het Europees statistiekbureau Eurostat. Dit verschil is iets groter dan het EU-gemiddelde van 12,7 procent.

Zeer teleurstellend

De Kamerleden verwezen naar een artikel in de Volkskrant over het onderzoek. Van Gennip vindt het ‘zeer teleurstellend’ dat er anno 2023 nog steeds geen gelijkwaardige positie tussen vrouwen en mannen op de arbeidsmarkt is. ‘Ik blijf mij inzetten om de loonkloof in Nederland terug te dringen en gendergelijkwaardigheid op de arbeidsmarkt te realiseren.’ Wel wijst ze erop dat het hier gaat om de ongecorrigeerde loonverschillen. In opdracht van het ministerie van SZW doet het CBS elke twee jaar onderzoek naar loonverschillen tussen vrouwen en mannen.  Uit dat laatste onderzoek volgt dat het ongecorrigeerde loonverschil tussen mannen en vrouwen in 2020 in het bedrijfsleven 19 procent was en bij de overheid 6 procent. Na correctie voor diverse achtergrondkenmerken die van invloed zijn op uurlonen, zoals de sector, beroepsniveau en opleidingsniveau, krijg je het gecorrigeerde loonverschil. In Nederland is dit in het bedrijfsleven gemiddeld 6 procent en bij de overheid 3 procent.

Deeltijdwerken negatieve invloed

Een verklaring geven voor de grote verschillen in percentages van de loonkloof tussen verschillende EU-landen, vindt Van Gennip lastig. Er zijn verschillende factoren van invloed op de loonkloof, zoals de arbeidsparticipatie of het aantal gewerkte uren. In Nederland is de arbeidsparticipatie van vrouwen ten opzichte van andere EU-landen relatief hoog: 79 procent in 2022. Ter vergelijking: het gemiddelde binnen de EU was in 2020 69,3 procent. Uit het CBS-onderzoek blijkt dat werken in deeltijd één van de factoren is die het gemiddelde uurloon negatief beïnvloedt. Maar ook factoren als sector, opleidingsniveau en het aandeel vrouwen in hogere functies zijn van invloed op de loonkloof. In vergelijking met andere lidstaten heeft Nederland het hoogste percentage vrouwen dat betaald in deeltijd werkt, 49,8 procent in 2017. Het gemiddelde percentage vrouwen in de EU dat in 2017 betaald in deeltijd werkte was 19,4 procent.

Minder snel doorstromen

Een kleinere loonkloof betekent niet automatisch een gelijkwaardigere positie voor vrouwen en mannen op de arbeidsmarkt, nuanceert de minister. Er zijn lidstaten met een lage loonkloof, maar ook met een relatief lage arbeidsparticipatie van vrouwen, zoals Roemenië en Italië. Andersom kan een grote loonkloof gerelateerd zijn aan een relatief hoge arbeidsparticipatie van vrouwen, waarbij wel een groot deel van de vrouwen in deeltijd werkt. ‘Deeltijdwerken kan gevolgen hebben voor de positie van vrouwen op de arbeidsmarkt, bijvoorbeeld doordat zij daardoor minder snel doorstromen naar hogere functies. Dit zou een verklaring kunnen zijn voor het verschil in percentages van de loonkloof tussen Nederland en andere Europese landen’, aldus Van Gennip.

Richtlijn loontransparantie

CBS-onderzoeken naar loonverschillen tussen vrouwen en mannen laten zien dat de loonkloof de afgelopen jaren met kleine stappen afneemt. Te langzaam, vindt de minister. ‘Ik ben dan ook blij met de recent aangenomen Europese richtlijn loontransparantie.’ Meer transparantie kan leiden tot kleinere beloningsverschillen tussen vrouwen en mannen, wat kan bijdragen aan een smallere loonkloof. ‘Ik zie de invoering van deze richtlijn als een belangrijke stap in het bevorderen van gelijkheid op de arbeidsmarkt.’ Ze werkt aan een ‘spoedige implementatie’ ervan en noemt de tweede helft van 2024. Ook steunt ze maatschappelijke initiatieven om de loonkloof aan te pakken, zoals het project ‘Gelijke Beloning’ van WOMEN Inc., dat subsidie krijgt. Verder start in september een maatschappelijke dialoog over gendergelijkheid op de arbeidsmarkt en over sociale normen over rollen van vrouwen en mannen die van invloed zijn op arbeidsmarktgedrag. Om doorstroom van vrouwen naar hogere functies te verbeteren trad in 2022 de topvrouwenwet in werking. Tot slot stemde Nederland in met de vorig jaar aangenomen Europese richtlijn Women on Company Boards.