Agressie is altijd onacceptabel

Agressie beïnvloedt de ambtelijke integriteit en ambtenaren kunnen hun functie niet adequaat uitvoeren door agressie. Daarom heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties met vertegenwoordigers van rijk, provincie, gemeente en waterschappen de norm ‘Stop Agressie Samen’ opgesteld. Deze norm is afgelopen dinsdag in Utrecht gelanceerd.

Norm

Eén op de drie ambtenaren die contact hebben met burgers krijgt op het werk te maken met agressie, meldt het ministerie. ‘Dit is zeer ernstig, want agressie ontwricht en brengt de gezondheid en het werkplezier in gevaar. Collega’s vallen hierdoor uit of vertrekken.’ Die agressie moet stoppen en de norm ‘Stop Agressie Samen’, een duidelijke norm over de omgang met ambtenaren, moet daaraan bijdragen. ‘De norm stelt een grens die nooit overschreden mag worden.’ Het team Veilige Publieke Dienstverlening van het ministerie van BZK heeft in de afgelopen maanden een visie op veilig werken gemaakt en samen met een aantal overheidspartijen een praktische vertaling gemaakt van de wettelijke normen voor een veilige werkomgeving.

Drie onderdelen

De norm (voluit: Stop Agressie Samen: zeg nee, meld het en maak werk van veiligheid) bestaat uit drie onderdelen: ik zeg nee tegen agressie, wij melden agressie en de werkgever zorgt voor een veilige werkomgeving. Als er toch een incident plaatsvindt, komt de werkgever onmiddellijk in actie. De norm onderscheidt ook drie gedragingen: gewenst gedrag, acceptabel gedrag en onacceptabel gedrag. Bij de eerste gedraging verloopt het contact ‘vriendelijk’. Bij de tweede gedraging tonen mensen hun emoties of uiten ze kritiek op het beleid, de regels of de organisatie. Ambtenaren geven daar aandacht aan. Als het gedrag doorgaat of erger wordt, is het niet meer acceptabel.

Onacceptabel gedrag

Onder onacceptabel gedrag valt verbale agressie, zoals uitschelden (klerelijer!), beledigen (jij kan helemaal niks!) of discrimineren (ik wil alleen door een echte Nederlander geholpen worden!). Verder vallen onder onacceptabel gedrag: non-verbale agressie (middelvinger opsteken), psychische agressie, bedreiging, vernederen of intimidatie (ik breek je poten/wacht maar/jou pak ik wel terug) en fysieke agressie: beetpakken, duwen, spugen, schoppen, slaan, spullen stuk maken en aanrijden.

Altijd melden

In de norm staat onder het kopje ‘Ik zeg nee tegen agressie’ dat agressie altijd onacceptabel is, of het nu offline of online gebeurt, mondeling of schriftelijk. Als de agressie aanhoudt, stopt de ambtenaar het contact. Het tweede onderdeel (‘Wij melden agressie’) benadrukt het belang van het altijd melden van agressie ‘om onszelf en onze collega’s te beschermen’: wij zeggen niet: ‘Agressie hoort erbij’, ‘We hebben er geen last van’ of ‘Melden kost te veel tijd’.

Werkgever

Tot slot wordt duidelijk gemaakt dat de werkgever moreel en juridisch verantwoordelijk is voor de veiligheid van ambtenaren. Huisregels zijn duidelijk, er zijn trainingen en melden en registreren is simpel en laagdrempelig. Alle incidenten worden geregistreerd en na een melding is er contact, een terugkoppeling, opvang en nazorg en een gerichte actie naar aanleiding van het incident. De werkgever evalueert incidenten om te leren en de dienstverlening waar mogelijk te verbeteren.

Agressieparadijs

Voor de ontwikkeling van de norm heeft het team conflict- en agressie-expert Caroline Koetsenruijter ingeschakeld. Zij heeft de norm voor politieke ambtsdragers opgesteld en schreef het boek ‘Het Agressieparadijs’. Onder haar leiding vonden ‘bouwstenensessies’ met deelnemers uit verschillende onderdelen van het openbaar bestuur plaats en is de norm vormgegeven, laat het ministerie weten.

Eigen variant

Het doel van de aanpak Veilig Werken is: incidenten voorkomen, adequaat optreden bij incidenten en voorzien in goede nazorg. Met het vaststellen van de collectieve norm is een eerste stap gezet in dit proces. Medeoverheden mogen de norm ook hanteren of een eigen variant erop maken, ‘zolang invulling wordt gegeven aan de formele normen uit de wet’. De komende tijd voeren werkgevers in het openbaar bestuur campagne, zodat iedereen binnen de organisaties de norm kent, herkent, erkent en consequent toepast in hun organisatie.

Convenant

Op dezelfde dag werd bekend dat de minister van BZK, de Kamer van Koophandel (KVK) en de verschillende beroepsverenigingen het 'Convenant voor afscherming bezoekadressen politieke ambtsdagers in Handelsregister' zijn overeengekomen. Hierdoor kunnen wethouders en raadsleden, maar ook hun partners/huisgenoten, met een eigen onderneming hun bezoekadres voortaan eenvoudig afschermen in het Handelsregister. Volgens minister Hanke Bruins Slot is het zorgelijk dat dit soort maatregelen nodig zijn. ‘Bedreigingen van politieke ambtsdragers, online én offline, zijn onacceptabel. Het afschermen van bezoekadressen in het Handelsregister maakt het werken voor bijvoorbeeld raadsleden en hun gezin veiliger. Dit helpt om hun woonomgeving te beschermen.’