Aanbrengpremie wapen in strijd om personeel

Werkgevers maken zich grote zorgen over de gevolgen van hun onderlinge concurrentie om personeel. Dat blijkt uit het onderzoek ′Vissen in een steeds legere vijver’ van werkgeversvereniging AWVN. Zij zetten vooral financiële middelen in en daarvan is de aanbrengpremie de meest gebruikte.

Krapte onverminderd groot

Het onderzoek, waar 415 werkgevers over alle sectoren in april 2023 aan meededen, laat ook zien dat de krapte op de arbeidsmarkt onverminderd groot blijft: negen op de tien werkgevers heeft last van een tekort aan personeel. Daarbij was in 2022 het gemiddelde personeelsverloop 12 procent. En dan zijn de verschillen tussen werkgevers groot, want sommige werkgevers verloren bijna geen personeel, waar anderen maar liefst de helft zagen vertrekken. Werkgevers maken zich vooral zorgen over de hoge werkdruk voor het huidige personeel, omdat zij met minder personeel het werk moeten doen.

Risico op scheefgroei

Personeel binnenhalen en ook behouden is daarom het devies en dat doen werkgevers vooral door een aanbrengpremie uit te loven: zes op de tien werkgevers zet dit middel in. Andere maatregelen zijn nieuw personeel hoger in een schaal plaatsen (45 procent), een arbeidsmarkttoeslag geven (21 procent) of in een hogere schaal plaatsen (20 procent). Hierdoor ontstaat wel een risico dat de beloningsverhoudingen tussen nieuw en bestaand personeel scheefgroeien. Een vast contract biedt 44 procent aan, maar dan nog is het lastig om nieuw personeel te binden. Vier op de vijf werkgevers zegt alsnog aan externe inhuur te doen vanwege tekorten aan personeel.

Hogere werkdruk

Zoals gezegd loopt de werkdruk voor het zittende personeel op met alle risico’s van dien voor de mentale gezondheid van werknemers. Daardoor kan het ziekteverzuim weer oplopen, waarna de druk voor de overblijvers nog verder oploopt. Een andere manier om het personeelstekort te tackelen is het overhalen van parttimers om meer uren te werken. Een kwart van de werkgevers zegt dit te doen, maar het blijkt een lastige opgave. De meest effectieve manier om resultaat te bereiken is de persoonlijke benadering. Driekwart van de werkgevers zet de maatregel echte niet in, vooral omdat het meeste personeel al voltijds werkt en er dus weinig winst te behalen valt.

Krimpende beroepsbevolking

De werkgeversvereniging signaleert dat werkgevers zich grote zorgen maken over de gevolgen van hun onderlinge concurrentie om personeel. Dit leidt tot hoge kosten, hoog personeelsverloop en verlies van kennis en ervaring. Ook realiseren de werkgevers zich dat financiële maatregelen alleen niet voldoende zijn, zeker omdat die niet leiden tot meer mensen op de arbeidsmarkt. De realiteit is dat de arbeidsmarkt de komende decennia krap zal blijven, omdat de beroepsbevolking de komende jaren zal krimpen, stelt de AWVN vast. De aanhoudende krapte vraag om creativiteit van werkgevers.

Lange termijn

En dan zullen andere, ook niet-financiële, op de lange termijn gerichte krapteoplossingen in beeld moeten komen. De AWVN ziet hiervoor vijf kansrijke oplossingsrichtingen. De eerste is keuzes maken over werk. Welke werkzaamheden zijn echt nodig? 36 procent van de werkgevers richt zijn werkprocessen al anders in. ‘Breng focus aan in de werkzaamheden en benut arbeidsbesparende technologie.’ Besteed ook meer aandacht aan de kwaliteit van werk, zoals een prettige werksfeer en een goede werk-privébalans. De leidinggevende speelt hierin een signalerende en ondersteunende rol.

Belangrijke blokkade

Een derde oplossingsrichting is breder kijken op de arbeidsmarkt. Momenteel zet 12 procent van de werkgevers in op inclusief werkgeverschap om personeelstekorten op te lossen. Dat vraagt van werkgevers anders te kijken naar functies en het werving- en selectieproces. Een vierde manier is meer ruimte bieden voor scholing en ontwikkeling. In 2021 maakte 48 procent van de werkgevers daar nog gebruik van, maar in 2023 is dit gedaald naar 36 procent, terwijl scholing en ontwikkeling cruciaal is voor de toekomst. Ook tijd vrij maken voor het inwerken en begeleiden van stagiairs en trainees is een belangrijke investering. Tot slot pleit de AWVN voor een eenvoudiger, transparanter belastingstelsel met als uitgangspunt dat werken altijd loont. Het huidige stelsel zien de werkgevers als ‘een belangrijke blokkade’ voor het beter laten functioneren van de arbeidsmarkt.